KPSS
Genel Yetenek Genel Kültür
KPSS 2016 Pegem Akademi Sınav Komisyonu;
Lise ve Ön Lisans Adayları İçin
TARİH konu anlatımlı pratik bilgiler sınavlara en yakın özgün sorular ve açıklamaları çıkmış sorular ve açıklamaları
Eğitimde
29. yıl
2014 KPSS’ye Pegem Yayınları ile hazırlanan adayların, 100'ün üzerinde soruyu kolaylıkla çözebildiğini açıkladı.
Editör: Serkan Aksoy Yazar: Komisyon KPSS TARİH KONU ANLATIMLI ISBN 978-605-318-169-9 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. © Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”
1. Baskı: Ağustos 2015, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle / ANKARA (0312 394 55 90) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 13987 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti:
[email protected]
SUNU
Değerli Adaylar; Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testi'nde önemli bir yer tutan “Tarih” kapsamındaki 27 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup; 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9
İslamiyet Öncesi Türk Tarihi, Türk-İslam Tarihi, Osmanlı Tarihi, Osmanlı Yenileşme ve Demokratikleşme Hareketleri, Avrupa’da Yaşanan Gelişmeler ve Bu Gelişmelerin Türk-İslam Dünyasına Etkileri, XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti, Kurtuluş Savaşı'nın Hazırlık Dönemi Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi Cumhuriyet Dönemi Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası ve Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi bölümlerinden oluşmaktadır.
Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim, şekil, şemalarla somutlaştırılmasına, kavram haritaları, tablolar, grafik ve etkinliklerle akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Her ünitenin sonunda, 9 9 9 9 9 9 9
özet, etkinlik, bulmaca, boşluk doldurma, çözümlü testler, cevaplı testler ve çıkmış sorulara;
yer verilmiştir. Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarıma, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerime teşekkürü bir borç bilirim. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da artıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle
[email protected] aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.
Serkan Aksoy
İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM
İslamiyet Öncesi Türk Tarihi
Türk Adının Anlamı, Türklerin Ana Yurdu ve Türk Göçleri..............................3 İslamiyet Öncesi Türk Devletleri ......................................................................3 İskitler (Sakalar) (MÖ VII. yy.) ....................................................................3 Büyük Hun İmparatorluğu (Asya Hunları) ..................................................4 Kavimler Göçü (375) ...................................................................................4 Avrupa Hunları (375 - 469) .........................................................................5 Göktürk (I. Kök Türk) Devleti (552-659) ......................................................5 II. Göktürk-Kök Türk (Kutluk) Devleti (682-744) ..........................................6 Uygur Devleti (744-840) ..............................................................................6 Orta Asya’da Kurulan Diğer Türk Devletleri.....................................................7 1. Kırgızlar...................................................................................................7 2. Sabirler (Sibirler-Sabarlar) ......................................................................7 3. Akhunlar (Eftalitler) .................................................................................7 4. Hazarlar ..................................................................................................7 5. Türgişler ..................................................................................................7 6. Karluklar ..................................................................................................7 7. Avarlar .....................................................................................................8 8. Bulgarlar..................................................................................................8 9. Macarlar ..................................................................................................8 10. Peçenekler ............................................................................................8 11. Kıpçaklar (Kumanlar) ............................................................................8 12. Oğuzlar (Uzlar)......................................................................................8 İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Kültür ve Medeniyet ...............................9 A. Devlet Yönetimi ......................................................................................9 B. Ordu (Sü) ..............................................................................................10 C. Din ve İnanış ........................................................................................10 D. Hukuk (Könilik) ..................................................................................... 11 E. Sosyal ve Ekonomik Hayat ...................................................................12 F. Yazı, Dil ve Edebiyat .............................................................................13 G. Bilim ve Sanat ......................................................................................13 H. Müzik ....................................................................................................14 Özet ...............................................................................................................15 Boşluk Doldurma ...........................................................................................16 Bulmaca.........................................................................................................18 Çözümlü Test .................................................................................................19 Cevaplı Test ...................................................................................................22 Çıkmış Sorular ...............................................................................................25
v 2. BÖLÜM
Türk - İslam Tarihi
Türklerin İslamiyet’i Kabulü................................................................................ 29 Talas Savaşı (751) ........................................................................................ 29 İlk Türk - İslam Devletleri ................................................................................... 29 Karahanlılar (840-1212) ................................................................................ 29 Gazneliler (963-1187) ................................................................................... 30 Tolunoğulları (868-905) ................................................................................. 31 Akşitler (Ihşitler) (935-969)............................................................................ 31 Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157) ............................................................. 31 Harzemşahlar (1097-1231) ........................................................................... 33 İlk Türk – İslam Devletlerinde Kültür ve Medeniyet ........................................... 33 A. Devlet Yönetimi ........................................................................................ 33 B. Ordu.......................................................................................................... 35 C. Toprak Yönetimi........................................................................................ 36 D. Ekonomik Yapı ......................................................................................... 36 E. Sosyal Hayat ve Hukuk ............................................................................ 37 F. Bilim, Dil ve Edebiyat ................................................................................ 37 G. Sanat ve Mimari ....................................................................................... 38 Türkiye Tarihi ..................................................................................................... 39 Malazgirt Savaşı’ndan Sonra Anadolu’da Kurulan İlk Türk Beylikleri ........... 39 Saltuklular (1072-1202) ............................................................................ 39 Mengücekliler (1080-1228) ....................................................................... 40 Danişmentliler (1080-1178) ...................................................................... 40 Artuklular (1102-1409) .............................................................................. 40 Çaka Beyliği (1081-1093) ......................................................................... 40 Anadolu (Türkiye) Selçuklu Devleti (1077-1308) .............................................. 40 Uçlar ve Anadolu Beylikleri ........................................................................... 41 Kösedağ Savaşı Sonucunda Kurulan Beylikler............................................. 41 Karamanoğulları (1256-1487) .................................................................. 41 Hamitoğulları (1300-1423) ........................................................................ 42 Eşrefoğulları (1284-1326) ......................................................................... 42 Dulkadiroğulları (1337-1515) .................................................................... 42 Ramazanoğulları (1353-1608) .................................................................. 42 Germiyanoğulları (1299-1429) ................................................................. 42 Saruhanoğulları (1313-1410) ................................................................... 42 Aydınoğulları (1308-1426) ........................................................................ 42
PEGEM AKADEMİ
PEGEM AKADEMİ
vi Menteşeoğulları (1261-1424) ................................................................... 42 Osmanoğulları (1299-1922) ..................................................................... 42 Karesioğulları (1304-1360) ....................................................................... 42 Candaroğulları (İsfendiyaroğulları) (1292-1461) ...................................... 42 Pervaneoğulları (1277-1322) .................................................................... 42 Taceddinoğulları (Canik Beyliği) (1348-1428) .......................................... 42 İnançoğulları (1276-1368) ........................................................................ 42 Sahip Ataoğulları (1275-1342) ................................................................. 42 Eretna Devleti (1335-1381) ...................................................................... 42 Kadı Burhaneddin Devleti (1381-1398) .................................................... 42 Anadolu Selçuklu Devleti ve Beylikler Döneminde Kültür ve Medeniyet .......43 A. Devlet Yönetimi .....................................................................................43 B. Ordu.......................................................................................................44 C. Toprak Yönetimi.....................................................................................44 D. Ekonomik ve Sosyal Hayat....................................................................45 E. Hukuk ....................................................................................................45 F. Din ve İnanış ..........................................................................................46 G. Fikir, Dil ve Edebiyat..............................................................................46 H. Bilim, Sanat ve Mimari...........................................................................46 Orta Asya ve Yakın Doğu’da Kurulan Devletler .............................................48 Fatımîler (909 - 1171) ................................................................................48 Eyyûbîler (1174 - 1250) ..............................................................................49 Memlükler (1250 - 1517) ............................................................................49 Moğollar (1196 - 1227) ...............................................................................49 Timur Devleti (1370 - 1507) .......................................................................50 Babür Devleti (1526 - 1858) .......................................................................50 Karakoyunlular (1365 - 1469) ....................................................................50 Akkoyunlular (1350-1502) ..........................................................................50 Safeviler (1502 - 1736) ..............................................................................50 Özet ................................................................................................................51 Boşluk Doldurma ............................................................................................53 Bulmaca..........................................................................................................55 Çözümlü Test ..................................................................................................56 Cevaplı Test ....................................................................................................61 Çıkmış Sorular ................................................................................................64
vii 3. BÖLÜM
Osmanlı Tarihi
Kuruluş Dönemi (1299-1453) ........................................................................69 Yükselme Dönemi (1453 – 1579) ...................................................................72 Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti.............................................................75 A. Osmanlıda Devlet Anlayışı ...................................................................75 B. Merkez Teşkilatı ....................................................................................75 C. Memleket Yönetimi ...............................................................................79 D. Osmanlı Toprak Sistemi .......................................................................80 E. Ordu ve Donanma ................................................................................81 F. Ekonomik Hayat ....................................................................................83 G. Sosyal Hayat .........................................................................................86 H. Hukuk .................................................................................................86 I. Eğitim ....................................................................................................87 J. Dil ve Edebiyat ......................................................................................88 K. Bilim Dünyası ve Fikir Hayatı................................................................... 89 L. Basın - Yayın ........................................................................................... 90 M. Mimari .................................................................................................... 90 N. Güzel Sanatlar........................................................................................ 93 Özet .................................................................................................................. 95 Boşluk Doldurma .............................................................................................. 98 Bulmaca.......................................................................................................... 100 Çözümlü Test .................................................................................................. 101 Cevaplı Test .................................................................................................... 107 Çıkmış Sorular .................................................................................................110
4. BÖLÜM
Osmanlı Yenileşme ve Demokratikleşme Hareketleri
Duraklama Dönemi (17. Yüzyıl) (1579-1699) ................................................. 115 XVII. Yüzyıl Islahatları (Duraklama Dönemi).............................................. 118 Gerileme Dönemi (18. Yüzyıl) (1699 - 1792) .................................................. 120 XVIII. Yüzyıl (Gerileme Dönemi) Islahatları ............................................... 123 Dağılma Dönemi (19. Yüzyıl) (1792 - 1922) ................................................... 125 19. Yüzyıl Islahatları (Dağılma Dönemi) .................................................... 130 II. Mahmut Dönemi Islahatları (1808 - 1839) ......................................... 131 Tanzimat Dönemi Islahatları (1839 - 1876) .......................................... 132 II. Abdülhamit Dönemi Islahatları .......................................................... 135
PEGEM AKADEMİ
PEGEM AKADEMİ
viii Özet ................................................................................................................ 139 Boşluk Doldurma ............................................................................................ 141 Bulmaca.......................................................................................................... 143 Çözümlü Test .................................................................................................. 144 Cevaplı Test .................................................................................................... 149 Çıkmış Sorular ................................................................................................ 152
5. BÖLÜM
Avrupa’da Yaşanan Gelişmeler ve Bu Gelişmelerin Türk-İslam Dünyasına Etkileri
Orta Çağ'da Avrupa ........................................................................................ 159 A. Kilise ve Papalık ................................................................................... 159 B. Feodalite (Derebeylik) ........................................................................... 159 C. Haçlı Seferleri ........................................................................................ 159 D. Magna Charta (Büyük Şart) (1215) ....................................................... 160 E. Yüzyıl Savaşları (1337-1453) ................................................................ 160 Yeni Çağ'da Avrupa ........................................................................................ 160 A. Coğrafi Keşifler ...................................................................................... 161 B. Rönesans .............................................................................................. 161 C. Reform.................................................................................................. 162 D. Aydınlanma Çağı .................................................................................. 163 E. Otuz Yıl Savaşları (Mezhep Savaşları) (1618-1648) ............................ 163 F. Yedi Yıl Savaşları (1756-1763).............................................................. 163 G. Amerika Birleşik Devletleri’nin Kurulması (1787) ................................. 163 Yakın Çağ'da Avrupa ..................................................................................... 163 A. Fransız İhtilali (1789) ............................................................................ 163 B. Sanayi İnkılabı ...................................................................................... 164 Sanayi İnkılabı ve Osmanlı Devleti ...................................................... 164 C. 1830 İhtilalleri ...................................................................................... 164 D. 1848 İhtilalleri ...................................................................................... 164 E. İtalya ve Almanya’nın Siyasi Birliklerini Kurmaları ............................... 164 Özet ............................................................................................................... 165 Boşluk Doldurma ........................................................................................... 166 Bulmaca......................................................................................................... 168 Çözümlü Test ................................................................................................. 169 Cevaplı Test ................................................................................................... 174
ix 6. BÖLÜM
XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti
Trablusgarp Savaşı (1911-1912) .................................................................... 179 Balkan Savaşları (1912 - 1913) ...................................................................... 180 I. Balkan Savaşı ......................................................................................... 180 II. Balkan Savaşı (1913)............................................................................. 181 Osmanlı Devleti’nin Balkan Devletleri ile İmzaladığı Antlaşmalar .............. 181 I. Dünya Savaşı (1914 - 1918)........................................................................ 182 I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti ........................................................ 182 Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919) ..................................................... 186 Mondros Ateşkes Anlaşması ve Cemiyetler ................................................... 188 Mondros Ateşkes Anlaşması (30 Ekim 1918) ............................................ 188 İzmir’in İşgali ve Kuvayimilliye ........................................................................ 192 İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919) ................................................................... 192 Kuvayimilliye’nin Kurulması ....................................................................... 193 Özet ................................................................................................................ 194 Boşluk Doldurma ............................................................................................ 196 Bulmaca.......................................................................................................... 198 Çözümlü Test .................................................................................................. 199 Cevaplı Test .................................................................................................... 205 Çıkmış Sorular ................................................................................................ 209
7. BÖLÜM
Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi
Genelgeler ve Kongreler Dönemi ................................................................... 215 1. Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışı ........................................................ 215 2. Samsun Raporu ..................................................................................... 216 3. Havza Genelgesi (28 Mayıs 1919)......................................................... 216 4. Amasya Genelgesi (Tamimi) (22 Haziran 1919) .................................... 216 5. Erzurum Kongresi (23 Temmuz – 7 Ağustos 1919) ............................... 217 6. II. Balıkesir Kongresi (26-30 Temmuz 1919) ......................................... 219 7. Alaşehir Kongresi (16-25 Ağustos 1919) ............................................... 219 8. Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919) ........................................................... 219 9. Amasya Görüşmeleri (Protokolü) (20-22 Ekim 1919) ............................ 220 10. Temsil Heyetinin Ankara’ya Gelişi (27 Aralık 1919) ............................. 221 11. Son Osmanlı Mebusan Meclisinin Toplanması (12 Ocak 1920)........... 222 12. Misakımilli Kararları (28 Ocak 1920) .................................................... 222 13. İstanbul’un Resmen İşgali (16 Mart 1920) ........................................... 223
PEGEM AKADEMİ
PEGEM AKADEMİ
x I. TBMM Dönemi............................................................................................. 224 Bilecik Görüşmesi (5 Aralık 1920).............................................................. 226 Milli Mücadele Dönemi Basın Yayın ........................................................... 226 TBMM’ye Karşı Yapılan Ayaklanmalar ....................................................... 226 Düzenli Ordunun Kurulması (Aralık 1920) ................................................. 228 Özet ................................................................................................................ 229 Boşluk Doldurma ............................................................................................ 231 Bulmaca.......................................................................................................... 233 Çözümlü Test .................................................................................................. 234 Cevaplı Test .................................................................................................... 240 Çıkmış Sorular ................................................................................................ 243
8. BÖLÜM
Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi
Kurtuluş Savaşı’nda Cepheler ........................................................................ 249 1. Doğu Cephesi ........................................................................................ 249 Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920) ........................................................ 249 Ermeni Sorunu ...................................................................................... 250 2. Güney Cephesi ...................................................................................... 250 3. Batı Cephesi .......................................................................................... 251 I. İnönü Savaşı (6 -10 Ocak 1921) ........................................................ 251 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (20 Ocak 1921) ........................................... 251 Londra Konferansı (23 Şubat - 12 Mart 1921)....................................... 252 Afganistan’la Dostluk Antlaşması (1 Mart 1921) ................................... 253 İstiklâl Marşı’nın Kabulü (12 Mart 1921) ................................................ 253 Moskova Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması (16 Mart 1921) ................... 253 II. İnönü Savaşı (23 Mart - 1 Nisan 1921) .................................................254 Eskişehir - Kütahya Muharebeleri (10 - 24 Temmuz 1921) .......................255 Tekalif-i Milliye Emirleri (Milli Yükümlülükler) (7-8 Ağustos 1921 )........255 Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos - 13 Eylül 1921) .....................256 Kars Antlaşması (13 Ekim 1921) ..........................................................256 Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921) ......................................................257 İtilaf Devletleri’nin Ateşkes Teklifleri (22 Mart 1922) .............................257 İtilaf Devletleri’nin Barış Teklifleri (26 Mart 1922) .................................257 Büyük Taarruz (26 Ağustos - 9 Eylül 1922) ...............................................257 Çanakkale Olayı........................................................................................258 Mudanya Ateşkes Anlaşması (11 Ekim 1922) ...............................................258
xi Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) .........................................................259 Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)..................................................260 1. Sınırlar .............................................................................................260 2. Kapitülasyonlar .................................................................................261 3. Azınlıklar ..........................................................................................261 4. Boğazlar ...........................................................................................261 5. İstanbul’un Boşaltılması ...................................................................261 6. Borçlar ..............................................................................................261 7. Yabancı Okullar ................................................................................261 8. Patrikhane ........................................................................................261 9. Mısır, Sudan, Kıbrıs ..........................................................................261 10. Ticaret, Sağlık ve Adalet.................................................................261 11. Savaş Tazminatları .........................................................................261 Özet ...............................................................................................................263 Boşluk Doldurma ...........................................................................................264 Bulmaca.........................................................................................................266 Çözümlü Test .................................................................................................267 Cevaplı Test ...................................................................................................270 Çıkmış Sorular ...............................................................................................273
9. BÖLÜM
Cumhuriyet Dönemi
II. Türkiye Büyük Millet Meclisi Dönemi ..........................................................277 İnkılap Kavramı...............................................................................................277 Siyasi Alanda Yapılan İnkılaplar .....................................................................277 1. Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) .................................................277 2. Ankara'nın Başkent Oluşu (13 Ekim 1923) ............................................278 3. Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923).........................................................278 4. Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) .....................................................279 5. 1924 Anayasası (20 Nisan 1924)........................................................... 279 6. Çok Partili Yaşama Geçiş Denemeleri ................................................... 280 a) Halk Fırkası (CHP) (9 Eylül 1923) ..................................................... 280 b) Terakkiperver (İlerici) Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924) .............. 280 Ordunun Siyasetten Ayrılması (19 Aralık 1924) .................................... 280 Şeyh Sait İsyanı (13 Şubat 1925) .......................................................... 281 Mustafa Kemal Paşa'ya Suikast Girişimi (16 Haziran 1926) ................. 281 c) Serbest Cumhuriyet Fırkası (12 Ağustos 1930)................................. 281 Kadınlara Siyasi Hakların Verilmesi ...................................................... 282
PEGEM AKADEMİ
PEGEM AKADEMİ
xii Hukuk Alanında Yapılan İnkılaplar ............................................................. 282 Medeni Kanun'un Kabulü (17 Şubat 1926)............................................ 282 Hukuk Alanındaki Diğer Yenilikler.......................................................... 283 Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılaplar ............................................. 283 Eğitim Sisteminde Gözetilecek Esaslar: ................................................ 283 1. Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğretimin Birleştirilmesi) (3 Mart 1924) ... 283 2. Maarif Teşkilatı Hakkındaki Kanun'un Çıkarılması (2 Mart 1926) ...... 284 3. Türk Harflerinin Kabulü (Harf İnkılabı) (1 Kasım 1928) ..................... 284 4. Türk Tarih Kurumunun Kurulması (15 Nisan 1931) ........................... 284 5. Türk Dil Kurumunun Kurulması (12 Temmuz 1932) .......................... 285 6. Halkevleri (1932) ............................................................................... 285 7. Üniversite Reformu (1933) ................................................................ 285 8. Eğitim ve Kültür Alanındaki Diğer Gelişmeler .................................... 286 Sosyal Alanda Yapılan İnkılaplar ............................................................... 286 1. Şapka Kanunu (25 Kasım 1925) ....................................................... 287 2. Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması (30 Kasım 1925) ............... 287 3. Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934) .................................................... 287 4. Takvim, Saat, Ölçü ve Hafta Tatilinin Değiştirilmesi ........................... 287 Ekonomik Alanda Yapılan İnkılaplar .......................................................... 288 1. TBMM'nin 1 Mart 1922'de Ortaya Koyduğu Ekonomik Hedefler ....... 288 2. İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923) .............................................. 288 3. Tarım Alanında Yapılan Yenilikler ...................................................... 288 4. Ticaret Alanında Yapılan Yenilikler .................................................... 289 5. Sanayi ve Madencilik Alanında Yapılan Yenilikler ............................. 289 6. Devletçi Ekonominin Uygulanması .................................................... 289 Bayındırlık ve Ulaştırma Alanındaki Gelişmeler .................................... 290 Sağlık ve Sosyal Alanındaki Gelişmeler ................................................ 290 Atatürk İlkeleri ................................................................................................ 291 Atatürkçülüğün Tanımı ............................................................................... 291 A) Temel İlkeler .......................................................................................... 291 1. Cumhuriyetçilik .................................................................................. 291 2. Milliyetçilik ......................................................................................... 291 3. Halkçılık ............................................................................................. 292 4. Laiklik ................................................................................................ 292 5. Devletçilik .......................................................................................... 293 6. İnkılapçılık ......................................................................................... 293 B) Bütünleyici İlkeler ................................................................................. 293 Özet ................................................................................................................ 294
xiii Boşluk Doldurma ............................................................................................ 296 Bulmaca.......................................................................................................... 298 Çözümlü Test .................................................................................................. 299 Cevaplı Test .................................................................................................... 304 Çıkmış Sorular ................................................................................................ 307
10. BÖLÜM
Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası
Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri................................................................ 321 1923-1939 Arası Türk Dış Politikası ............................................................... 321 1. Patrikhane Sorunu ................................................................................. 321 2. Nüfus Mübadelesi (Değiş Tokuş) Sorunu............................................... 321 3. Yabancı Okullar Sorunu ......................................................................... 322 4. Borçlar Sorunu ....................................................................................... 322 5. Musul (Irak) Sorunu ............................................................................... 322 1932 - 1939 Arası Türk Dış Politikası ............................................................. 323 1. Milletler Cemiyetine Üyelik (18 Temmuz 1932) ...................................... 323 2. Balkan Antantı (9 Şubat 1934) ............................................................... 323 3. Montrö (Montreux) Boğazlar Sözleşmesi (20 Temmuz 1936) ................ 324 4. Sadabat Paktı (8 Temmuz 1937) ........................................................... 324 5. Hatay (Sancak) Sorunu (30 Haziran 1939) ............................................ 325 Özet ................................................................................................................ 326 Boşluk Doldurma ............................................................................................ 327 Bulmaca.......................................................................................................... 329 Çözümlü Test .................................................................................................. 330 Cevaplı Test .................................................................................................... 333 Çıkmış Sorular ................................................................................................ 335
11. BÖLÜM
Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi
XX. Yüzyıl Başlarında Dünya ......................................................................... 341 A. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB), Orta Asya’daki Türk Devletler ve Topluluklar ................................................................. 341 Çarlık Rusyası’nın Yıkılışı ve Bolşevik İhtilâli ........................................ 341 Rusların Orta Asya’yı İstilası ................................................................. 341 SSCB Yönetimindeki Türk Topluluklarının Durumu ............................... 341
PEGEM AKADEMİ
PEGEM AKADEMİ
xiv B. Orta Doğu’da Manda Yönetimlerinin Kurulması .................................... 342 Orta Doğu’da Büyük Devletlerin Durumu ve Politikaları ........................ 342 C. Uzak Doğu’da Yeni Bir Güç: Japonya ................................................... 343 D. 1929 Dünya Ekonomik Krizi (Kara Perşembe) ...................................... 343 E. Avrupa’da Totaliter Rejimlerin Kurulması ............................................... 344 F. İki Savaş Arası Dönemde Dünyada Gelişmeler ..................................... 345 G. Barışa Katkı Amaçlı Diğer Antlaşmalar ................................................. 346 II. Dünya Savaşı ............................................................................................. 346 A. Yeni Bir Savaşa Doğru........................................................................... 346 Savaşa Katılan Devletler ve Gruplar ..................................................... 346 B. II. Dünya Savaşı’nda Türkiye................................................................. 348 Adana Görüşmeleri (30 Ocak - 1 Şubat 1943) ...................................... 348 Kahire Konferansı (4-6 Aralık 1943) ...................................................... 349 Dönemin Önemli İç Olayları .................................................................. 349 C. II. Dünya Savaşı Sırasında Yapılan Konferanslar ................................. 350 Atlantik Bildirisi (1941) ........................................................................... 350 Kasablanca Konferansı (14-24 Ocak 1943) .......................................... 350 Washington (Trident) Konferansı (12-26 Mayıs 1943)........................... 350 Quebec Konferansı (14-24 Ağustos 1943) ............................................ 350 Moskova Konferansı (19-30 Ekim 1943) ............................................... 351 Tahran Konferansı (28 Kasım-1 Aralık 1943) ........................................ 351 Dumbarton Oaks Konferansı (1944) ..................................................... 351 Yalta Konferansı (4-11 Şubat 1945) ...................................................... 351 San Francisco Konferansı (25 Nisan-26 Haziran 1945) ........................ 351 Potsdam Konferansı (17 Temmuz-2 Ağustos 1945) .............................. 351 II. Dünya Savaşı Öncesi ve Savaş Sırasında Gerçekleşen Önemli Olaylar ........................................................................................... 352 Soğuk Savaş Dönemi ..................................................................................... 353 A. Blokların Kuruluşu ................................................................................. 353 1. Doğu Blokunun Kuruluşu ................................................................... 353 2. Batı Blokunun Kuruluşu ..................................................................... 354 B. Paylaşılamayan Orta Doğu.................................................................... 356 1. İsrail’in Kuruluşu ................................................................................ 356 2. Eisenhower Doktrini .......................................................................... 356
xv C. Uzak Doğu’da Çatışma ......................................................................... 357 1. Çin Halk Cumhuriyeti’nin Kuruluşu .................................................... 357 2. Uzak Doğu’da Hükûmet Mücadeleleri ............................................... 357 D. Asya ve Afrika’nın Kurtuluşu ................................................................. 358 1. Güney Asya’daki Gelişmeler ............................................................. 358 2. Afrika’daki Gelişmeler ........................................................................ 359 E. Soğuk Savaş Dönemi’nde Türkiye ........................................................ 359 1. Soğuk Savaş Dönemi’nde Türk Dış Politikası ................................... 359 2. Türkiye’de Hayat ............................................................................... 360 3. Dönemin Önemli İç Olayları .............................................................. 362 4. Dünya’daki Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Gelişmeler ....................... 362 Yumuşama (Detant) Dönemi ve Sonrası ........................................................ 363 A. Uluslararası İlişkilerde Değişim Süreci .................................................. 363 1. Yumuşama Dönemi Politikaları ......................................................... 363 2. Nükleer Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri .............................. 364 3. Helsinki Konferansı (1 Ağustos 1975) ............................................... 364 B. Yumuşama Dönemi Çatışmaları ............................................................ 364 1. Küba Buhranı .................................................................................... 364 2. Vietnam Savaşı ................................................................................. 365 3. Keşmir Sorunu ................................................................................... 365 4. Afganistan’ın SSCB Tarafından İşgali ............................................... 365 C. Barış İçinde Bir Arada Yaşama ............................................................. 366 D. Arap - İsrail Savaşları ve Büyük Devletlerin Politikaları......................... 367 1. Camp David Anlaşmaları ................................................................... 368 2. İslam Konferansı Örgütü ................................................................... 368 E. Uluslararası Politikada Petrolün Yeri ..................................................... 369 F. İran - Irak Savaşı (1980 - 1988) ............................................................. 369 1. Irak’ta Rejim Değişikliği ..................................................................... 369 2. İran’da Rejim Değişikliği .................................................................... 370 3. Savaş ve Sonuçları ........................................................................... 370 G. Yumuşama Döneminde Dünya ............................................................. 370 1. Ekonomi ............................................................................................ 370 2. Bilimsel ve Teknolojik Gelişmeler ...................................................... 370 3. Kültürel Hayat .................................................................................... 371
PEGEM AKADEMİ
PEGEM AKADEMİ
xvi H. Türk Dış Politikası ................................................................................. 371 1. Türk - Yunan İlişkileri ......................................................................... 371 I. Türkiye’de Bunalımlı Yıllar (1960 - 1983)................................................ 374 1961 ve 1982 Anayasalarının Karşılaştırılması ..................................... 374 Küreselleşen Dünya ....................................................................................... 377 SSCB’de Değişim ve Sonuçları ................................................................. 377 SSCB’nin Dağılması .................................................................................. 377 SSCB’nin Dağılmasının Doğu Avrupa’ya Etkileri ....................................... 378 SSCB’nin Dağılmasının Dünya Güçler Dengesi Üzerine Etkileri ............... 378 Asya’da Yeniden Yapılanma ...................................................................... 379 Doğu Blokundan Sonra Avrupa’da Yeni Arayışlar...................................... 380 Türkiye ve Avrupa Birliği ............................................................................ 381 AB Organları .............................................................................................. 382 Yeni Oluşum Sürecinde Balkanlar.............................................................. 382 Orta Doğu ve Afganistan’da Gelişmeler..................................................... 383 Dünyadaki Gelişmeler ................................................................................ 385 Değişen Dünya ve Türk Dış Politikası........................................................ 385 1980 Sonrası Türkiye ................................................................................. 388 Toplumsal Sorunlar .................................................................................... 389 Küresel Sorunlar ........................................................................................ 390 Özet ................................................................................................................ 391 Boşluk Doldurma ............................................................................................ 393 Bulmaca.......................................................................................................... 395 Çözümlü Test .................................................................................................. 396 Cevaplı Test .................................................................................................... 403 Çıkmış Sorular ve Açıklamaları ...................................................................... 408 Kronoloji.......................................................................................................... 411 Bulmaca Çözümleri ........................................................................................ 414
2014 PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 KPSS - BENZER SORULAR 1.
963-1187 yılları arasında Orta Asya’da siyasi varlık gösteren, kuruldukları yerin adını devlet ismi olarak kullanan, hükümdarları için sultan unvanı kullanılan, Firdevsi’nin Şehnamesini ortaya koyduğu ve Hindistan’da İslamiyet’in yayılmasında etkili olan Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir?
4.
Kazasker
B)
Şeyhülislam
C)
Kadı
A)
Karahanlılar
D)
Müderris
Aksitler
E)
Yeniçeri
C)
Gazneliler
Genel Tekrar Soruları / 25. Soru
D)
Büyük Selçuklular
E)
Akkoyunlular
5.
Aşağıdakilerden hangisi Gazneliler’le (963-1187) ilgili doğru bir bilgi değildir? A)
Hicaz bölgesine egemen olan ilk Türk-İslam devletidir.
B)
İslamiyet’in Hindistan’da yayılmasında önemli rol üstlenmişlerdir.
C)
Gazneli Mahmut, Türk tarihinde ilk defa sultan unvanını kullanan hükümdar olmuştur.
D)
1040 Dandanakan Savaşı’nda Büyük Selçuklulara yenilerek eski güçlerinden uzaklaşmışlardır.
E)
Günümüze ulaşan en önemli eserleri arasında Sultan Mahmut ve Sultan Mesut’un yaptırdığı Zafer Kuleleri’dir.
II.
gaziyanırum,
III.
6.
D) I ve II
III.
Müderris
B) Yalnız II
C) Yalnız III E) I, II ve III
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde seyfiye sınıfının üyelerinden biri değildir? A)
Kazasker
B)
Veziriazam
C)
Beylerbeyi
D)
Kaptanıderya
E)
Yeniçeri Ağası
Önlisans Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 5 7. Soru
7.
tekfur B) Yalnız II
Defterdar
D) I ve III
unsurlarından hangilerinin desteğini almıştır? A) Yalnız I
II.
Önlisans Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 2 6. Soru
Osmanlı Beyliği uyguladığı bu politikayla; ahi,
Kazasker
A) Yalnız I
Osmanlı Beyliği Kösedağ Savaşı’ndan sonra Türk beylikleri arasındaki mücadeleye karışmayarak yönünü Bizans’a çevirmişti. I.
I.
Yukarıdakilerden hangileri Osmanlı Devleti’nde eğitim, öğretim ve yargı görevlerini yürüten ilmiye sınıfına mensuptur?
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 9 2. Soru
3.
A)
B)
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 4 3. Soru
2.
Aşağıdakilerden hangisi ilmiye sınıfının üyelerinden biri değildir?
XVII. yy.da Osmanlı Devleti’nde, Tarhuncu Ahmet Paşa bütçe açığını kapatmak için; I.
saray masraflarını kısma,
II.
Bank-ı Dersaadeti kurma,
III.
dış borçlanmaya gitme
çalışmalarıdan hangilerini yapmıştır?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
B) Yalnız II D) I ve III
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 2 4. Soru
C) Yalnız III E) II ve III
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 13 8. Soru
i
2014 PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 KPSS - BENZER SORULAR 8.
XVII. yüzyıl Osmanlı ıslahatçıları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
11. 31 Mart Olayı’ndan sonra 1909’da Kanunuesasi’de yapılan değişiklikler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A)
I. Ahmet
B)
II. Osman
A)
Padişahın sürgün yetkisi elinden alındı.
C)
IV. Murat
B)
D)
Tarhuncu Ahmet Paşa
Hükûmet, padişaha karşı değil meclise karşı sorumlu hâle getirildi.
E)
Damat İbrahim Paşa
C)
Seçimlere katılmada aranan vergi verme şartı kaldırıldı.
D)
Padişahın veto hakkı sınırlandırıldı.
E)
Padişahın milletlerarası antlaşmaları onaylama yetkisi Meclis-i Umumînin tasdiki şartına bağlandı.
Önlisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru Bankası Sayfa 66 / 6. Soru
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 3 12. Soru
9.
3 Kasım 1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A)
Sultan Abdülmecit Dönemi’nde ilan edilmiştir.
B)
Hazırlanmasında Mustafa Resit Paşa etkilidir.
C)
Mısır Sorunu’nda Avrupa’nın desteğinin sağlanması amaçlanmıştır.
D)
Avrupa etkisi vardır.
E)
Anayasal düzene geçilmiştir.
12. Aşağıdakilerden hangisi 1909 Anayasa değişikliği ile elde edilen kazanımlardan değildir?
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 14 12. Soru
A)
Padişahın, anayasaya bağlılık yemini etmesi
B)
Bakanlar Kurulunun bir konuyu görüşmek için padişahtan izin alma şartının kaldırılması
C)
Meclise izin almadan kanun teklif etme yetkisinin tanınması
D)
Padişahın sürgün yetkisinin kaldırılması, veto yetkisinin sınırlandırılması
E)
Hükûmetin padişaha karşı sorumlu olması
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test Test 24 / 9. Soru
13. Aşağıdakilerden hangisi 1909 Anayasa değişikliğinin getirdiği kazanımlardan değildir?
10. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Fermanı’nın ilan edilme gerekçelerinden değildir?
A)
Basın üzerindeki sansürün kalkması
Londra Konferansı’na azınlık sorunlarının gündeme gelmesini engellemek
B)
Seçimlere katılmada vergi verme şartının kaldırılması
B)
Mısır sorununda Avrupa’nın desteğini sağlamak
C)
Padişahın sürgün yetkisinin elinden alınması
C)
Avrupa’nın, Osmanlı içişlerine karışmasına engel olmak
D)
Hükûmetin, meclise karşı sorumlu hâle getirilmesi
D)
Yunan halkının bağımsızlık mücadelesine mani olmak
E)
Hükümdarın meclisi kapatma yasaları veto etme yetkisinin sınırlandırılması
E)
Milliyetçi akımların etkisini zayıflatmak
A)
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test Test 18 / 17. Soru
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test Test 18 / 4. Soru
ii
2014 PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 KPSS - BENZER SORULAR 17. Dünya Savaşı’nda imzalanan Brest Litovsk Antlaşması,
14. Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında hazırlanmış İslam esaslı medeni hukukunun adı aşağıdakilerden hangisidir?
I.
Kars, Ardahan ve Batum’un Osmanlı Devleti’ne geri verilmesi,
Divan-ı Ahkamı Adliye
II.
Çarlık Rusya’nın yıkılması,
C)
Meclis-i Valayı Ahkam-ı Adliyye
III.
Kafkas Cephesi’nin kapanması
D)
Düstur
gelişmelerinden hangilerine sebep olmuştur?
E)
Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye
A) Yalnız I
A)
Şurayı Devlet
B)
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test Test 16 / 17. Soru
B) I ve II C) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test Test 25 / 18. Soru
18.
15. Aşağıdakilerden hangisi Berlin Anlaşması’nı, Ayastefanos Anlaşması’ndan farklı kılan maddelerden değildir?
•
Türkiye’de elçilik açan ilk devlet
•
Misak-ı Millî’yi kabul eden ilk büyük Avrupa devleti
A)
Büyük Bulgaristan’ın üçe ayrılması
B)
Ermeniler için yapılacak düzenlemelerde İngiltere’nin garantör olması
•
Londra Konferansı’nda TBMM’ye çağrıda bulunan devlet
C)
Sırbistan, Karadağ ve Romanya’nın bağımsız olması
•
İtilaf Devletleri içinde Türkiye Devleti’nin siyasi varlığını en son tanıyan devlet
D)
Doğubeyazıt ve Eleşkirt yönetiminin Osmanlı Devleti’ne bırakılması
Yukarıdaki özellikler aşağıdaki devletlerle eşleştirildiğinde hangi seçenek dışarıda kalır?
E)
Bosna Hersek yönetiminin geçici olarak Avusturya’ya bırakılması
A) Gürcistan
D) Sovyet Rusya
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test Test 21 / 14. Soru
I.
Gazeteci Hasan öldürülmesi,
II.
Azınlıkların, özgürlüklerini genişletme isteği,
III.
Meşrutiyet’in, İslamiyet’e aykırı olduğuna dair oluşan inanç
B) Yalnız II D) I ve III
E) Afganistan
19. 1882 - 1948 yılları arasında yaşayan; Kurtuluş Savaşı’nda Doğu Cephesi’nde XV. Kolordu Komutanlığını yapan; Milli Mücadele Dönemi’ni “İstiklâl Harbimiz” adlı eserinde anlatan; Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının genel başkanlığını yapan; 1946 - 1948 yılları arasında TBMM başkanlığını yapan kişi aşağıdakilerden hangisidir?
bir
suikastla
durumlarından hangileri Otuz Bir Mart Vakası’nın ortaya çıkmasında etkilidir? A) Yalnız I
C) İtalya
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test Test 32 / 3. Soru
16. Fehmi’nin
B) İngiltere
C) I ve II
E) I, II ve III
A)
Kazım Karabekir
B)
İsmet İnönü
C)
Ali Fuat Cebesoy
D)
Refet Bele
E)
Falih Rıfkı Atay
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 2 18. Soru
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test Test 23 / 6. Soru
iii
2014 PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 KPSS - BENZER SORULAR 20. Lozan Antlasması’nda; I.
İstanbul,
II.
Batı Trakya,
III.
Batı Anadolu
23. Temelleri Şubat 1955’te Türkiye ve Irak tarafından atılan, daha sonra İngiltere, İran ve Pakistan’ın katıldığı, Irak’ın çekilmesiyle 1959’da Merkezî Antlaşma Örgütü (CENTO) adını alan pakt aşağıdakilerden hangisidir? A) Sadabad
bölgelerinden hangileri mübadele dışında
D) Bağdat
tutulmuştur? A) Yalnız I
B) Litvinov
B) Yalnız II D) I ve II
C) Varşova E) Briand - Kellogg
Önlisans Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 10 27. Soru
C) Yalnız III E) I, II ve III
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 8 17. Soru
21. Aşağıdakilerden hangisi, Atatürk Dönemi’nde açılan Halkevlerinin sunduğu hizmetlerden biri değildir? A)
Okuma-yazma öğretmek için kurslar düzenlenmesi
B)
Sağlık kurallarının öğretilmesi ile uygulanması
C)
Yöresel değerleri tanıtmal amaçlı dergi yayımlanması
D)
Gece kurslarının düzenlenmesi
E)
Türkçenin sadeleşmesi için gereken esasların ve yöntemlerin belirlenmesi
Genel Tekrar Testi / 60. Soru
22. Temeli 24 Şubat 1955’te Türkiye ve Irak arasında atılan, daha sonra İngiltere, İran ve Pakistan’ın katıldığı, SSCB’nin tepki gösterdiği, 1959’da Irak’ın çekildiği, 18 Ağustos 1959’da CENTO (Merkezi Antlaşma Örgütü) adını alan teşkilat aşağıdakilerden hangisidir?
24. 1992’de İstanbul’da kurulan Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nın (KEİT) üyeleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A)
Balkan Paktı
A)
B)
Sadabad Paktı
B)
Gürcistan
C)
Bağdat Paktı
C)
Bulgaristan
D)
SEATO
D)
Azerbaycan
E)
Bağlantısızlar
E)
Özbekistan
Genel Yetenek Genel Kültür 30 Deneme Deneme 15 / 26. Soru
Ermenistan
Genel Yetenek Genel Kültür 30 Deneme Deneme 21 / 25. Soru
iv
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ Ø TÜRK ADININ ANLAMI, TÜRKLERİN ANA YURDU VE TÜRK GÖÇLERİ Ø İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİ Ø İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET