T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı
ORTAÖĞRETİM KURUMLARI 10, 11 VE 12. SINIF İKİNCİ YABANCI DİL ALMANCA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Hazırlayanlar: Dr. Melek Gül Şahinel Elfriede Spangenberg Oya Pıtraklı Veli Öz Meryem Kalkan-Özoğluöz Fatma Parlatır Çetin Toraman
ANKARA 2006
İÇİNDEKİLER Sayfa I.
GİRİŞ............................................................................................................... 1
II.
PROGRAMIN VİZYONU................................................................................
2
III.
PROGRAMIN YAPISI.....................................................................................
2
IV.
PROGRAMIN TEMEL ÖZELLİKLERİ …………………………………...…..….
3
1. Programda iletişimsel yaklaşım temel alınmıştır...................................... 2. Programda kazanımlar dört dil becerisi ve öğrenci merkezli yaklaşıma göre düzenlenmiştir................................................................ 3. Programda dört dil becerisinin yanı sıra tanıma, anlama, sorgulama, sıralama, sınıflama, özetleme, ilişkilendirme ve eşleştirme vb. alt becerilerin kazandırılması esas alınmıştır...............................................
V.
3 3
4. Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni ile dili kullanma ilkeleri temel alınmıştır .................................................................................................
4
ÖĞRENME ALANLARI (DÖRT TEMEL DİL BECERİSİ)………………………
5
A. Dinleme .....................................................................................................
5
B. Okuma .......................................................................................................
6
C. Konuşma .................................................................................................... 7 •
Sözlü İletişim .........................................................................
•
Karşılıklı Konuşma ................................................................
Ç.Yazma ......................................................................................................... 8 VI.
GENEL KAZANIMLAR ...................................................................................
9
VII.
ÖĞRENME – ÖĞRETME SÜRECİ ................................................................
10
VIII.
YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ….....
11
IX.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................
13
1. Dil Becerilerinin Ölçülmesi.......................................................................
13
2. Dil Alanlarının Ölçülmesi.......................................................................... 13 3. Programda Kullanılan Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri…...…...…... 14 A. PERFORMANS DEĞERLENDİRME..........................................................
14
B. ÖZ DEĞERLENDİRME..............................................................................
15
C. AKRAN DEĞERLENDİRME.......................................................................
15
Ç. ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI ………………................................................
15
D. DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI …………..........................................
16
E. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİNE ÖRNEKLER………....
18
1. Ek 1: Performans Ödevi........................................................................... 18 2. Ek 2: Proje...............................................................................................
19
3. Ek 3: Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı...........................................
20
4. Ek 4: Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı.............................................. 21 5. Ek 5: Örnek Sorular.................................................................................
22
6. Ek 6: Etkinlik Örnekleri ……………………………………………………… 24 7. Ek 7: Proje Çalışmaları İçin Önerilen Konular ………………………….… 30 X.
Programda Yer Alan Atatürkçülükle İlgili Konular …………………………...…
33
XI.
10. Sınıf İkinci Yabancı Dil Almanca Dersi Öğretim Programı …………….…..
34
XII.
11. Sınıf İkinci Yabancı Dil Almanca Dersi Öğretim Programı ……….…..……
41
XIII. 12. Sınıf İkinci Yabancı Dil Almanca Dersi Öğretim Programı ……...……..…..
46
XIV. SÖZLÜK / TERİMLER …………………………………………………..…………
51
XV. KAYNAKÇA ……………………………………………………………..…………..
56
I. GİRİŞ İnsanlar arasındaki ilişkilerin köprüsü dildir. Yabancı dil uluslararası iletişimin vazgeçilmez bir aracıdır. Bu araç, farklı dil ve kültürlerin ürettiği evrensel nitelikteki bilgi ve değerlerden bilişim teknolojilerini de kullanarak en kısa sürede yararlanmaya; bu bilgi, teknoloji ve değerleri anlayıp geliştirerek çağı yakalamaya imkân tanımaktadır. Dünyada çok dilli ve çok kültürlü bireylerin sayısı hızla artarken ülkemizde de birden fazla yabancı dilin öğretilmesi kaçınılmazdır. Ülkemizde birinci yabancı dil öğretimi yıllardır eğitim sistemimiz içinde zorunlu dersler arasında yer almıştır. Ancak uluslararası düzeyde yaşanan kültürel veya ticari ilişkilerin yoğunluğu, ikinci yabancı dil öğretiminin de kademeli olarak zorunlu dersler arasına alınması yönünde çalışmaları başlatmıştır. 2001–2002 öğretim yılından itibaren Anadolu Öğretmen Liselerine, 2004–2005 öğretim yılından itibaren de Anadolu Liseleri, Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri ve Fen Liselerine zorunlu ikinci yabancı dil dersleri konulmuştur. 2005–2006 öğretim yılında yapılan reformla birlikte Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri ve Fen Liseleri haftalık ders çizelgelerinde ikinci yabancı dil seçmeli ders olarak, Anadolu Liselerinde ise zorunlu ders olarak yer almakta ve 10, 11 ve 12. sınıflarda haftada ikişer saat olarak uygulanmaktadır. İkinci yabancı dil dersi için geliştirilen bu program, dil öğretiminde dilin yapısından ziyade dilin işlevini ön planda tutan “İletişimsel Yöntem” i esas almaktadır. Bu yönteme göre dil, bir anlam açıklama dizgesidir. Dilin birincil işlevi etkileşim ve iletişimdir. İnsanlar kendi dilleri dışında dil ve kültürleri öğrenmeye yönelmiştir. Avrupa Konseyi, dil / kültür politikaları çerçevesinde yabancı dil öğretitimine yeni bir boyut kazandıran “Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni”ni ve bunun öğrenci odaklı uygulama biçimi olan “Avrupa Dil Gelişim Dosyası”nı oluşturmuştur. Çok dillilik ve kültür ekseninde geliştirilen ‘Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni’ dil becerilerini ele almış ve bunları ayrıntılı olarak tanımlamıştır. Söz konusu tanımlarda yabancı dil öğrenen bir kimsenin günlük hayatında, mesleki ve özel hayatında seviyelere göre neler yapması gerektiği tasvir edilmiştir. ‘Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni’ yabancı dil öğretiminde tüm Avrupa ülkelerinde karşılaştırılabilir sertifikalar, ortak seviyeler ve sınavlar için ortak bir çerçeve oluşturmaktadır. Bu çerçeve yabancı dil öğretmenleri, yabancı dil dersi programı hazırlayanlar, yabancı dil kitabı yazanlar ve sınav hazırlayanlar için önemlidir. Dil öğretimindeki hedef, yöntem ve kazanımlar geniş bir şekilde tanımlanarak hedefler, bilgiler ve beceriler kategorilerine ayrılmıştır. İkinci yabancı dil Almanca için geliştirilen bu programı belirleyen -fakat bağlayıcı olmayan- temel kaynak, “Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni” olmuştur. Avrupa Birliği, 2001 yılında başlattığı Avrupa Dil Gelişim Dosyası Projesi ile AB’ye üye ülke vatandaşlarının, birlik ülkeleri içinde serbestçe dolaşabilmeleri, oturma ve çalışma izni alabilmeleri için pasaportla birlikte, gidecekleri ülkenin dilini belli bir seviyede bildiğini belgeleyen bir dil pasaportu istemeyi de planlamaktadır. Bu doğrultuda hazırlanan ikinci yabancı dil dersi öğretim programı, yaklaşık 216 ders saatine göre hazırlanarak 12. sınıfın sonunda ulaşılması hedeflenen başarı düzeyi A1+, yani temel dil kullanımı olarak belirlenmiştir.
1
II. PROGRAMIN VİZYONU Bu öğretim programının vizyonu, öğrencilerin bir problemle karşı karşıya kaldıklarında isabetli kararlar alıp uygulamaya geçmesi, yaratıcı düşünmesi, ihtiyaçlarını karşılayabilecek dil yeterliğine sahip olması, öğrenmeyi öğrenmesi, iş birliğine yatkın olması, kendi kendini yönetebilmesi aracılığıyla; • • • • • • • • •
Öğrenmekten keyif alan, Kendi değerlerini fark edebilen, farklı olana hoşgörü gösterebilen, Değişikliklere uyum sağlayabilen, Doğal ve toplumsal gerçekliğin çeşitliliğini algılayabilen, Sorumluluğunu taşıdığı bir eylem için uygun yöntemler bulabilen, Başkaları ile iş birliği yapabilen ve bu sırada kişisel gelişimine katkı sağlayabilen, Öğrenmenin sorumluluğunu alabilen ve bunu taşıyabilen, Öğrenmeyi yaşamın bir parçası olarak kabul eden, Toplumsal ve mesleki yaşamında çok dilli ve çok kültürlü, evrensel değerleri tanıyan
bireyler olarak yetişmeleridir.
III. PROGRAMIN YAPISI İkinci yabancı dil öğretim programı çerçeve program niteliğindedir. Program, aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır. 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Öğrenme alanları (dil becerileri) / alt öğrenme alanları Kazanımlar Açıklamalar Dil bilgisi Temalar Öğretim yöntem ve teknikleri
1. Öğrenme alanları (dil becerileri) / alt öğrenme alanları bölümünde, dil becerileri ve bunlarla ilgili kazanımlar yer almaktadır. 2. Kazanımlar; “genel kazanımlar” ve “10-12. sınıfa ait kazanımlar” olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Genel kazanımlar, 12. sınıf sonunda dört dil becerisine yönelik (dinleme, konuşma, okuma ve yazma) öğrencilerin dili kullanabilme düzeyini ifade eder. 3. Açıklamalar bölümünde, verilen kazanımların ne kadar, hangi kapsamda verileceği netleştirilmiştir. 4. Dil bilgisi bölümünde verilen dil yapıları her sınıf düzeyinde kazanımların gerçekleştirilmesi için kullanılması önerilen dil yapılarıdır. 5. Temalar bölümü, her sınıf düzeyi için önerilen çeşitli konulardan oluşmaktadır. 6. Öğretim yöntem ve teknikleri bölümünde yabancı dil öğretiminde, dil bilgi ve becerileri kazandıracak yöntem ve teknik önerileri sunulmuştur.
2
IV. PROGRAMIN TEMEL ÖZELLİKLERİ 1. Programda iletişimsel yaklaşım temel alınmıştır. İletişimsel yaklaşıma göre dil öğrenmenin özünde yatan ana amaç, dilin temel işlevi olan yazılı ve sözlü iletişimin sağlanmasıdır. Bu görüşe göre dilin kurallarından çok, bir iletişim aracı olarak kullanılması önemlidir. Dilin iletişim süreci içinde belli işlevleri vardır. Bu işlevler, belli kavramların iletilmesi amacıyla kullanılır. İletişimsel yaklaşıma göre dilin öğrenme sürecinde öğrencinin geçirdiği zihnî süreç önemli bir yer tutar. Buna göre öğrenciler, kalıpları ezberlemek yerine öğrendiklerini anlamaya ve kavramaya, kavradıklarını da bulundukları ortamlarda kullanmaya yönlendirilir. Öğrenciler için iletişim, bireysel ihtiyaçların karşılanması, yeteneklerin geliştirilmesi ve toplumsal hayatın oluşması ile sürdürülmesi için gerekli bir süreçtir. Kuralların öğrenciye doğrudan verilmesi değil, dilin kullanımı esnasında öğrenci tarafından araştırılıp bulunması ve anlaşılması esastır. İletişimci yaklaşımda konu ya da işlev belirlenerek her fırsatta sınıf içinde ve dışında üretime ilişkin etkinlikler yapılmalıdır. 2. Programda kazanımlar dört dil becerisi ve öğrenci merkezli yaklaşıma göre düzenlenmiştir. Bu programda yer alan kazanımlar ve içerik, dilin dört dil becerisi ve dilin alt becerileri de göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Öğrenci merkezli eğitimin temel amacı öğrenciyi merkeze alarak kendisinin ve sistemin ihtiyaç duyduğu değişim sürecini başlatmak, öğrenciyi aktif bir katılımcı ve sorunları araştırıcı bir birey olarak yetiştirmektir. Öğrenci merkezli eğitim, öğrenmeyi öğrenmenin esas olduğu, her öğrencinin farklı zaman, tarz ve hızda öğrenebileceği ilkesine dayalı, düşünme becerilerini geliştirmenin yaratıcı düşünceyi de geliştirdiğini kabul eden bir yaklaşımdır. Bu yaklaşıma göre; öğrencilerin bir problemle karşı karşıya kaldıklarında isabetli kararlar alıp uygulamaya geçmesi, yaratıcı düşünmesi, problem çözme yeterliğine sahip olması, öğrenmeyi öğrenmesi, iş birliğine yatkın olması, kendi kendini yönetebilmesi beklenmektedir. Bu yaklaşımda öğretmen öğrenci farklılıklarını ortaya çıkaran, ilgi ve ihtiyaçlarını tespit eden, çalışmaları planlayan veya organize eden, gerekli ortamı hazırlayan, rolleri belirleyen, çalışmaları başlatıp yürüten, sonuçlandırıp değerlendiren bir rehber rolündedir. Öğrenci merkezli yaklaşımla oluşturulan kazanımlarda; Avrupa Konseyi Eğitim Komitesi Dil Gelişim Dosyası’nda belirlenen ve Avrupa Konseyi dil öğretiminde kullanılan ölçütler (başlangıç düzeyi) dikkate alınmıştır. Öğrenme süreci sonunda her sınıf düzeyi için hazırlanan kazanımların öğrencide ulaşılması beklenen bilgi, beceri ve tutumları gerçekleştirecek nitelikte ve konuya göre özelleştirilmeye uygunluğu sağlanmıştır. 3. Programda dört dil becerisinin yanı sıra tanıma, anlama, sorgulama, sıralama, sınıflama, özetleme, ilişkilendirme ve eşleştirme vb. alt becerilerin kazandırılması esas alınmıştır. Bu program ile öğrencilerin hayat boyu kullanabilecekleri dinleme, okuma, konuşma ve yazma becerilerinin yanı sıra anlama, sorgulama, sıralama, sınıflama, özetleme, ilişkilendirme ve eşleştirme gibi alt becerileri de kazanmaları amaçlanmıştır. Bu becerileri kullanarak kendilerini bilişsel, sosyal ve duygusal yönden geliştirmeleri; etkili iletişim kurmaları, yabancı dil öğrenimine karşı olumlu tavır kazanmaları, istek duyarak okumayazma alışkanlığı edinmeleri beklenmektedir. Dil öğretiminin temel becerileri olan dinleme, konuşma, okuma ve yazma çalışmalarında doğru ve yeterli düzeyde anlamanın gerçekleştirilmesine özen gösterilecektir. Amaçlar gerçekleştirilirken ilk iş olarak öğrencilerin dikkatleri günlük hayatta ilgi veya ihtiyaç duyabilecekleri bazı konulara çekilmelidir. İkinci aşamada öğrencilerin konularla ilgili hangi dil yapılarını ne amaçla ve hangi etkinlikler
3
içerisinde kullanarak kazanabilecekleri belirlenmelidir. Süreç içerisinde öğrencilerin karşılaşabilecekleri telaffuz hataları ve diğer yanlış kullanımlar düzeltilmeli ve kazanılan bütün bilgi ve beceriler proje/performans çalışmaları ile pekiştirilmelidir. 4. Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni ile dili kullanma ilkeleri temel alınmıştır. Program, Avrupa Konseyi tarafından yabancı dil öğrenimi ve öğretimi için yabancı dil dersinin uygulanmasına dair, karşılaştırılabilir standartlar getiren Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metninden yararlanılarak hazırlanmıştır. Bu çalışma, dile ilişkin yeterlik düzeyleri (A1-C2) tanımlayan, ulaşılabilir ve kontrol edilebilir amaçlar koyan ve bütün Avrupa ülkeleri tarafından tanınan bir araç niteliğindedir. Bu sebeple Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni (Gemeinsamer europäischer Referenzrahmen für Sprachen) bütün yabancı dil dersi öğretim programlarının hazırlanmasında başvurulabilecek bir kaynaktır. Ortaöğretim ikinci yabancı dil dersi için geliştirilen bu programda da bu ölçütlerden yararlanılmıştır. Bu öğretim programı ile öğrencilerin 2. yabancı dil öğreniminde 12.sınıf sonunda, temel düzeyde (A1+) iletişim kurmaları amaçlanmıştır. Aşağıda açıklanan ve ortaöğretimin sonunda ulaşılması amaçlanan A1 başarı düzeyi, Avrupa Ortak Referans Çerçevesinin A-C yeterlik düzeylerine ilişkin genel tablodan alınmıştır. TEMEL DİL KULLANIMI A1
Somut ihtiyaçları dile getiren günlük hayattaki bildik ifadeleri ve basit cümleleri anlayabilir ve bunlarla kendini ifade edebilir. Kendini ve başkasını tanıtabilir, başka insanların kişisel bilgilerine yönelik sorular sorabilir ve bu türden sorulara cevap verebilir (nerede oturdukları, kimleri tanıdıkları vb.). Eğer konuştuğu kişi/kişiler yavaş ve anlaşılır konuşuyorlarsa ve ona yardıma hazırlarsa kolaylıkla iletişim sağlayabilir.
SÖZLÜ İLETİŞİM DEĞERLENDİRME ÇİZELGESİ A1
Dil Kullanım Yelpazesi Kişiler ve somut durumlarla ilgili bilgileri anlayabilecek kadar sınırlı kelime hazinesi ve cümle kalıpları bilgisine sahiptir.
Doğruluk
Akıcılık
Etkileşim
Bağlantılılık
Basit dil bilgisi yapıları ve cümle kalıplarına ancak sınırlı olarak hâkimdir.
Kısa, sınırlı konuşma kalıplarını kullanabilir; uygun ifadeyi bulmak, bildik sözcükleri telaffuz etmek ya da iletişim sorununu ortadan kaldırmak için sık sık duraksama ihtiyacı duyar.
Kişilere yönelik sorular yöneltebilir ve bu sorulara uygun cevaplar verebilir. Basit şekilde iletişim sağlayabilir, ancak iletişim süreci konuşma hızına, tekrarlara, farklı ifade biçimlerine veya düzeltmelere dayalıdır.
Kelime ve kelime gruplarını “und” ya da “dann” gibi basit bağlaçlarla bağlayabilir.
4
Genel Sözel İfade Üretimi A1
Basit kalıplar ve cümleler kullanarak tanıdığı kişileri ve oturduğu yeri anlatabilir. Selamlaşabilir, vedalaşabilir. Rica ve teşekkür edebilir.
Genel Yazılı İfade Üretimi A1
Kısa ve sade kartpostal yazabilir. Kişisel bilgilerini yazılı olarak ifade edebilir. Basit mesajlar, e-postalar yazabilir.
Genel Dinleme - Anlama A1
Kendisi, ailesi veya çevresindeki somut konularla ilgili bildik kelimeleri ve basit cümleleri, yavaş ve belirgin bir biçimde konuşulduğunda anlayabilir.
Genel Okuma - Anlama A1
Bildik isimleri, kelimeleri ve basit yapılı cümleleri anlayabilir (duyuru, afiş veya kataloglardaki gibi).
Genel Sözel Etkileşim A1
Konuştuğu kişiyi anlamadığında kişi söylediklerini yavaşça tekrarlarsa veya başka bir yolla tekrar anlatırsa ve bunun yanı sıra o anlatırken ona yardımcı olursa onunla basit bir biçimde anlaşabilir. Çok bildik konularda basit sorular sorabilir ve sorulan soruları yanıtlayabilir. Basit tümceler ve kalıplar kullanarak tanıdığı kişileri ve oturduğu yeri anlatabilir.
Genel Yazılı Etkileşim A1
Kısa ve sade bir tebrik kartı yazabilir. Formlarda yer alan kişisel bilgileri yazabilir.
Genel Dil Araçları Yelpazesi A1
Kendisi, yakın çevresi ve temel ihtiyaçlarını ifade edebilecek sınırlı bir ifade yelpazesine sahiptir.
V. ÖĞRENME ALANLARI (DÖRT TEMEL DİL BECERİSİ) Giriş bölümünde de belirtildiği gibi dilin birincil işlevi iletişimdir. Sözlü iletişimler için "konuşma - dinleme" ve dinlediğini "anlama" becerilerinin, yazılı iletişimler için de "yazma - okuma" ve okuduğunu "anlama" becerilerinin kazanılması gerekmektedir. Bir yabancı dili öğrenmede bu beceriler ön koşuldur. İletişimsel yaklaşımda herhangi bir beceriye öncelik tanınmaz. Hedef, dört beceri alanının tamamında iletişimsel yeterliliğe ulaşılmasıdır. A. DİNLEME Dinleme öğretiminde amaç, konuşmacıdan gelen mesajı tam ve doğru olarak algılayabilmektir. Dinleme becerisi edilgen bir işlem değil, tam aksine, etken bir aşamadır. Normal hızla konuşulduğunda, konuşmacının tüm söylemleri anlaşılmasa bile ne demek istediğinin algılanması beklenir. Bu nedenle öğrencilerin, amaç dildeki sesleri tanıması, vurgulama ve tonlamaların neden olduğu anlam değişikliklerini fark etmesi istenir. Öte yandan, konuşabilmek için duyulanın anlaşılabilmesi gerekmektedir.
5
Dinleme okumadan daha zordur, çünkü okuduğunu anlayamayanın birkaç kez daha okuma şansı varken duyulanı, yani söyleneni tekrar dinleme şansı sınırlıdır. Dinleme, aynı zamanda konuşmada ileri sürülen düşünceleri anlamak, değerlendirmek, organize etmek, aralarındaki ilişkileri saptamak, yorumlamak, belleğimizde saklamaya değer bulduklarımızı seçip ayırmak demektir. Yabancı dil öğretiminde dört temel beceriden en zor gelişeni dinleme becerisidir. Dinleme becerisi, pek çok dilci tarafından dil becerileri arasında en önemlisi hatta birincisi olarak düşünülür. Son yıllarda, özellikle 1980’lerden sonra iletişimsel yaklaşımın bir hayli taraftar toplamasıyla, dinleme becerisinin öneminin arttığını söylemek mümkündür. Dolayısıyla belli bir materyal zenginliği de oluşmuştur. Dinleme becerisi diğer becerilerin aksine doğrudan doğruya gözlenemeyen içsel bir süreçtir. Dinleme becerisinin gelişmesinde ses bantları, videokasetleri, uzman kişilerce hazırlanmış sözcük ve tümce vurgusu içeren kasetlerin, CD’lerin çok yararı gözlenmektedir. Dil bilimciler dil öğretiminde dinleme becerisinin öğretilmesi ve geliştirilmesiyle ilgili bazı yaklaşım ve etkinliklerden söz etmektedirler. Bunlardan birincisi kavramsal-bilgi verici, dinlemedir. İşlevsel dinlemenin ve sözcük bilgisinin ilk bölümünü kavramsal-bilgi verici dinleme yaklaşımı oluşturur. Öğrencilere, dinledikleri metinle ilgili çeşitli alıştırmalar verilerek dinledikleri metnin anlaşılıp anlaşılmadığı kontrol edilir. Bu alıştırmalarla sözlü bir metnin dinlenmesi, bilgilerin elde edilmesi, soruların cevaplandırılması göz önüne alınabilir. Genel ve ayrıntılara yönelik dinleme becerilerinin öğrencilere kazandırılması sağlanır. İkinci olarak iletişim anında dinlemeden bahsedilir: Durumsal dinleme yaklaşımı da denilen bu etkinlikte güdüleme, dilden çok mesaja yöneliktir. Öğrencilerin dinledikleri metinlerde, belirli bölümleri anlamasalar bile, seçici olmalarına özen gösterilir. Dinleme etkinlikleri, telefon konuşmaları ve mesajları, görüşmeler ve karşılıklı konuşmalardan oluşur. Metinde geçen olayın nerede, ne zaman, nasıl olduğu, oluş sırası ve özellikle telefon konuşmalarında numaraların anında söylenmesi beklenir. Üçüncü bir yaklaşım türü de fark kaynaklı dinlemedir: Vurguya, tonlamaya, uyuma, ünlü ve ünsüzlere konuşmanın ritmik akışına özen gösterilerek öğrencilerin hem anlama hem de konuşma becerilerinin gelişmesine olanak sağlanır. Dördüncü yaklaşım ise, sesleri dinlemedir: Bu etkinliğin asıl amacı, öğrencilerin konuşma dili (seslerin çıkarılışı) ile yazı dili (harfler) arasındaki farkı görüp pekiştirmeleridir. Türkçede olmayıp hedef dilde olan bazı seslerle (w,q) hedef dilde birbirine benzer gibi görünen ama gerçekte farklılıkların olduğu bazı seslerin algılanması, dinleme becerilerini geliştirmeye yönelik alıştırma ve uygulamalarla sağlanabilir. Öğrencilerin dil bilgisi, sözcük bilgisi, söyleme gibi dil kazanımlarına bir hayli etkisi olan dinleme materyallerinin seçimi ve sunuluşu da çok önemlidir. Bu nedenle, her düzey için ön dinleme, dinleme ve son dinleme aşamalarının gerçekleştirilmesi beklenir. Dinleme becerisinin yabancı dil öğretimindeki işlevini ve önemini vurgularken okuma, yazma ve konuşma gibi diğer temel becerilerden ayrı düşünülemeyeceği bilinmelidir. B. OKUMA Bir yabancı dili öğrenme sürecinde okuma becerisinin geliştirilmesi önemlidir. Bir ülkenin kültürünü tanıyabilmek, bilimsel konularda araştırmalar yapabilmek hatta gündelik hayattaki gelişmeleri takip edebilmek için dilin inceliklerini anlaşılır kılan okuma becerisinin gelişmiş olması gerekmektedir. Ayrıca bir dilde konuşma becerisini tam olarak kazanamamışken bile o dilde okuyabiliyor olmak okuma becerisinin farklı bir özelliğidir. Yabancı dil öğretiminde okuma becerisini geliştirebilmek için çeşitli stratejiler mevcuttur. Bunlar; göz atarak okuma, özetleyerek okuma, not alarak okuma, işaretleyerek okuma, tahmin ederek okuma, soru sorarak okuma, canlandırarak okuma, metinlerle ilişkilendirme, tartışarak okuma, eleştirel okumadır. Yabancı dil dersinde metinlerle çalışırken okuma becerisini geliştirmeye yönelik adımlar aşağıdaki gibidir: • Okuma öncesinde: Anlam bakımından birbirleriyle bağlantılı sözcükler ve konu hakkındaki ön bilginin harekete geçirilmesi, • Okuma esnasında: Dikkatin metnin belirli noktalarına yönlendirilmesi,
6
•
Okuma sonrasında: Metin içeriğinin açıklanması ve içerikteki yeni sözcük dağarcığının sözlü ve yazılı ifadelerde kullanımının sağlanması. Öğrencilerin ilgi, yetenek ve yabancı dil seviyelerine göre okuma becerisinin hedefleri farklılık gösterebilir. Okumada esas hedef, metnin içeriğini genel olarak anlamaktır. Metinde geçen her kelime ve cümlenin anlamını tam olarak çıkarmak güçtür; metnin ne anlatmak istediği anlaşılırsa okuma amacına ulaşmış demektir. C. KONUŞMA Yabancı dil öğretiminde genel amaçlardan biri, belki de en önemlisi öğrencilerin öğrendikleri dili anlaşılır biçimde konuşabilmesidir. Konuşma, bilişsel becerilerin yanı sıra psiko-motor becerilerine paralel olarak gelişmektedir. Konuşma öğretimi yabancı dil öğretiminin her aşamasında yapılmaktadır. Özellikle soru-cevap tekniğinin kullanılmasında, ikili ya da grup çalışmalarında sık sık konuşma öğretimine yer verilmektedir. Konuşma becerisinin kazanılmasında kişilerin yalnızca dilin kurallarını ve sözcüklerin doğru sesletimini öğrenmeleri yeterli olmamakta; beden dilini de (jest, mimik) bilmeleri gerekmektedir. Doğal iletişimde kısa yanıtların hatta bazen sözel olmayan yanıtların da çok geçerli olduğu düşünülürse başlangıç düzeyinde olan bir öğrencinin bile anlamlı iletişim kurması onu yüreklendirebilir. Özellikle başlangıç düzeyinde çoğu söz ve eylem kalıplar hâlinde öğretilebilir. Konuşma becerisini geliştirmeye yönelik yabancı dil kullanabilecekleri alıştırmalar ve izlenecek sıra aşağıdaki gibi olabilir:
öğretmenlerinin
1)
Anlamlı Alıştırmalar: Dilin kurallarını ve yapılarını öğrenmek için anlamlı olarak yapılan alıştırmalardır. Bu tür alıştırmaların düşünmeden otomatik mekanik olarak değil, düşünerek ve üreterek yapılması önemlidir. Daha çok soru-cevap tekniğinin uygulanmasına dönüktür. Ayrıca bir konuda yorum ve yargıya varmak için anlamlı tümceler kurarak yapılan çalışmalar da bu gruba girmektedir. Bir resmi betimleme anlamlı bir alıştırma çeşididir.
2)
İletişimsel Alıştırmalar: Dilin kurallarını ve yapılarını öğrenirken dili kullanmak için diyaloglar, söylevler, tartışmalar, rol yapma ya da okuma tiyatrosu, hazırlıksız konuşma ya da doğaçlama, öykü anlatma, iletişimsel oyunlar ve drama gibi alıştırmalar yapılır. Özellikle bir amaç için (bir partiye arkadaşını davet etme) konuşma, bir bilgi açığını doldurmak için konuşma, duygu ya da görüş paylaşmak için konuşma iletişimsel alıştırmalara örnektir.
Konuşma becerisini geliştirmeye yönelik olan bu alıştırmalardan öğrencilerin düzeylerine uygun olanlar seçilmeli ve bunlar sınıf içinde kullanılmalıdır. Amaç dili, anlaşılır bir şekilde konuşmak çok önemlidir. Bu nedenle sesletim çalışmaları yapmakta da yarar vardır. Sesletim seslerin ve sözcüklerin söyleniş biçimidir. Ancak doğal iletişim sürecinde seslerin tek tek özelliklerini bilmekten çok diğer seslerle bir arada nasıl söylenildiğini bilmek önem kazanmaktadır. Bu nedenle sözcüklerin, deyimlerin ve hatta daha uzun birimlerin söylenişlerini öğrenmek bireysel sesleri öğrenmekten çok daha önemlidir. Ayrıca anlamı tamamen değiştiren ses üstü ögeler - vurgu, tonlama gibi - doğru şekilde modellenemez ise iletişimi bozan ögeler olarak öğrencide alışkanlık hâline gelirler. Bu nedenle sık sık kaset, CD, video gibi araçlar kullanılarak sesletim modellemesinin doğru yapılması gereklidir. Sesletim öğretiminin ayrıca bir ders olarak işlenmesine gerek yoktur. Sesletim Öğretiminde İzlenecek Aşamalar a) Dinleme: Öğrenciler söyleyecekleri ses birimlerini ve bileşkelerini dinleyerek duymalıdırlar. b) Ayırt Etme: Benzer ve farklı sesleri ayırt etme aşamasında öğrenci, sesletimini duyduğu sözcüğü ya da kalıbı seçer. Böylece öğrenci benzer ve farklı sesleri
7
tanımaya ve ayırt etmeye başlar. c) Tanıma: Söyleyişleri sorun olan sesletim birimlerinden modellenenin hangisi olduğunu seçerek tanıdığını gösterir. ç) Sesi Çıkarma: Öğrenci bu aşamada sesi ya da ses kalıbını uygulamaya çalışır. Öğretmen, sesletimin doğru olması için dudak hareketleri ya da resimlerle ipucu verir, doğru davranışları pekiştirir, tempo tutarak söylenişin ritmini örnekleyebilir ya da öğrencilerden ritmi tempo ile göstermelerini isteyebilir. d) Düzeltme: Eğer ses doğru çıkarılamazsa, öğretmen sesin dil ve dudakla kullanımını göstererek ya da gerektiğinde tahtaya şekiller çizerek doğru sesin nasıl çıkarılacağını açıklar. Sözcüklerdeki vurgular, ses tonları ve ritimler üzerinde ayrıca durulur. D. YAZMA Yabancı dil öğretiminde, dört temel dil becerisi zincirinin son halkası “yazma becerisi”dir. Yazma becerisi farklı amaçlarla kullanılabilecek etkili bir araçtır. Bu beceri gündelik hayatta; resmî veya özel mektuplar, kartlar, e-posta, faks veya telgraf yazma, öz geçmiş yazma, form doldurma, ödev yapma, alıştırma yapma, not alma vb. etkinliklerle geliştirilmektedir. Yazma becerisi ile ders sürecinde hedeflere hızlı ve etkili olarak ulaşmak amacıyla hedef dilin yapısının kavranması, cümle kalıplarının öğrenilmesi ve sözcük dağarcığının harekete geçirilmesi amaçlanmaktadır. Diğer bir hedef, bireyin basit düzeyde yazılı metinler üretebilme yeteneğinin geliştirilmesidir. Sözlü iletişimde anlatılanlar beden dili ile desteklendiğinden hatalı dil kullanımı olsa bile mesajın içeriğinin anlaşılması mümkünken yazılı iletişimde bu durum söz konusu değildir. Yazılı iletişimde yapılan hatalar iletişim hatalarına sebep olacağından, dilin kurallarını doğru kullanmak gerekmektedir. Yazılı anlatımda hedef dili ve o dilin kurallarını doğru kullanmak ne kadar önemliyse bir mesajın içeriğini ifade edebilmek de çok önemlidir. Bir mesajı veya bilgiyi yazılı olarak bir başkasına iletmek için kişinin belli bir düzeyde dil bilgisine ve sözcük dağarcığına sahip olması gerekir. Yazma eylemi, diğer dil becerilerinin gelişmesine önemli katkı sağladığı gibi kişinin zihinsel eylemlerini; duygu, düşünce ve bilgilerini düzenleyip ifade etmesini de sağlamaktadır. Yazılı iletişim, temel dil becerileri arasında yer alan okuma ve yazma becerilerinin etkin biçimde kullanılmasını gerektirir. Bu nedenle öğrenilen dille ilgili önceden kazanılmış bilgilerden yararlanılması kaçınılmazdır. Yazma becerisi mekanik bir süreç olarak değil, anlama, düşünme, geliştirme ve üretme alt becerileri olarak algılanmalı ve değerlendirilmelidir.
8
VI. GENEL KAZANIMLAR Öğrenci dinlediğinde; • Yavaş ve basit dil yapılarıyla konuşulduğunda konuşmacıyı anlar. • Açık ifade edilen sunu ve yönergeleri anlar. • Rakamlarla ilgili ifadeleri fiyatları ve saatleri anlar. • Kısa soru ve açıklamaları anlar. • Yol tariflerini anlar. • Düzeyine uygun şarkı, şiir vb. eserleri dinlemekten zevk alır. Öğrenci konuşarak; • Yaşadığı yeri ve çevreyi tanımlar. • Basit bir dille günlük hayatta neler yaptığına ilişkin bilgi verir. • Günlük hayatta kullanılan kalıp ifadeleri kullanır. • Çok bildik ve günlük konularda basit konuşmaları başlatıp karşılık vererek soru ve cevaplar üretir. • İhtiyaç duyduğunda desteklenirse kendini ifade eder. • Konuşmasını desteklemek için beden dili kullanır. • Dilek ve isteklerini belirtir. • Dilek ve isteklere karşılık verir. • Sorular sorar ve soruları cevaplar. • Hoşlandıkları ve hoşlanmadıklarını belirtir. • İletişim kurmaya istekli olur. Öğrenci okuduğu; • Kitle iletişim araçlarında sunulan bilgileri anlar. • Afiş ve duyuruları anlar. • Basit form ve yönergeleri anlar. • Şekil, sembol ve işaretleri anlar. • Tarifleri uygular. • Basit düzeyde 5N 1K ( ne, nerede, nasıl, ne zaman, neden ve kim) sorularını cevaplar. • Metinlerden hareketle tahminde bulunur. • Metinde verilen ipuçlarından hareketle karşılaştığı yeni kelimelerin anlamlarını tahmin eder. • Resim ve fotoğrafları yorumlar. • Metinlerin içeriğini tahmin eder. • Basit ve açık yönergeleri uygular. • Hikaye vb. metinlerden zevk alır. Öğrenci yazılarında; • Basit form ve yönergeleri doldurur. • Sosyal ilişkilerin devamlılığı için gerekli kısa metinler oluşturur. • Kendisi ve başkaları hakkında bilgiler verir. • Uygun başlık belirler. • Öğrendiği yeni kelimeleri kullanır. • Olayları oluş sırasına göre anlatır. • Kendi yaşantısından örnekler verir. • Karşılaştırmalar yapar. • Duygu, düşünce ve hayallerini anlatır. • Yönerge hazırlar. • Sorular hazırlar. • Eksik metni tamamlar. • İstediği bir konuyu, anıyı vb. anlatmaya istek duyar. • Dikte etme çalışmalarına katılır. • Kelime, cümle kalıpları ve kısa metinler oluşturur. • Yazım kurallarını yerinde kullanır. • Afiş, duyuru vb. hazırlar.
9
VII. ÖĞRENME – ÖĞRETME SÜRECİ Öğrenme, öğrencinin etkin olduğu bir süreçtir. Bu süreçte öğretmen, öğrenme stratejilerinin geliştirilmesine yardımcı olur. Öğrenmenin sürekli ve etkili olabilmesi için öğrencilerin derse etkin katılımı desteklenmeli ve öğrenme olgusunun sonuçlarından kendilerinin de sorumlu oldukları bilinci verilmelidir. Bu nedenle öğretmenler, derste öğrencilerin bireysel olarak ve grup içinde öğrenmelerini sağlayacak çeşitli çalışma biçimlerini sunmak zorundadırlar. Öğrenme olgusu ve öğretmen rolündeki bu anlayış değişikliği, yöntem bilgisinin ve ders planlamasının da aşağıda belirtilen açılardan geliştirilmesini gerektirmektedir: • Etkileşim içinde öğrenme biçimleri [proje gruplarının oluşturulması; farklı alan öğretmenlerinin iş birliği içinde çalışması (takım öğretimi); veli ve uzmanların eğitimöğretim çalışmalarına katılması], • Öğrenme yerleri ve ortamları (dersin, derslik dışında başka bir yerde de işlenmesi; dersliklerin farklı şekillerde düzenlenmesi vb.), • Diğer alanlarla bağlantı ve iç ilişkilendirme (yani sınıflar arası iş birliğinin sağlanması; üst sınıftaki bir öğrencinin bazı konuları alt sınıftaki öğrenciye anlatabilme ortamlarının yaratılması gibi). Yabancı dil dersi, öğrenci merkezli olarak düzenlenmeli ve dil öğrenme süreçlerini her yönü ile irdelemelidir. Anlama ve öğrenme süreçleri, öğrencilerin kendilerine sunulan yeni konuları, sahip oldukları bilgilere göre yorumladıkları etkin süreçlerdir. Öğrenme, öncelikle algılama ve yorumlama, yeni öğrenilenin önceden var olana eklenmesi gibi süreçleri içeren anlama eylemi ile başlar. Ders içerikleri, öğrencinin bilgisi ve sahip olduğu öğrenme stratejileri çerçevesinde işlenmelidir. Bu nedenle yabancı dil dersi, bağımsız bir ders olarak düşünülmemeli, proje ve performans çalışmalarına yer verilmeli ve diğer derslerle ilişkilendirilmelidir. Süreç, öğrencide diğer ülkelerin günlük hayat ve kültürlerini tanıma merakı ve isteği uyandırmalıdır. Bu, öğrencinin ilgisini uyandıran, keyif almasını sağlayan, yaratıcılığını destekleyen, öğrenciyi araştırmaya yönelten konu ve yöntem belirlemeyi gerektirir. Yabancı dil dersi, hedef gruba ve bu grubun özelliklerine uygun öğretim yöntem ve tekniklerine göre düzenlenmelidir. Bu amaçla;
• • • • • • •
Öğrenciler için anlamlı ve özgün içerikler seçilmeli, Kişilik gelişimine katkıda bulunabilecek ve yabancı dili kullanabilmeyi sağlayacak beceriler geliştirilmeli, Dil bilgisi odaklı öğretim yerine yaratıcılığı, esnekliği, açıklığı, sorun çözme bilincini ve eleştiri becerisini geliştiren iletişime dayalı öğrenme biçimlerine geçilmeli, Öğrencilerin bireysel farklılıkları; yani çeşitli öğrenme tipleri (görsel, işitsel, kinestetik vb. öğrenme tipleri) dikkate alınarak çeşitli öğrenme fırsatları yaratılmalı ve bunun, öğrenme sürecinin ön koşulu olması sağlanmalı, Derste performans ve proje çalışmalarına yer verilmeli, Farklı yöntemler kullanılmalı ve bireysel öğrenme teknikleri uygulanmalı (çalışmaya katılarak öğrenme, söyleşi, daire şeklinde oturarak oluşturulan tartışma grupları, röportaj teknikleri gibi), Bilgisayar gibi modern bilişim araçları kullanılmalıdır.
Öğrenciler öğrenmeyi olabildiğince bağımsız gerçekleştirmeli ve bunun sorumluluğunu taşıyabilmelidir. Böylece öz denetim ve sosyal bağlamdaki grup denetimi, giderek öğretmen denetiminin yerini alacaktır. Eğitim ve öğretim etkinliklerinin bu anlamda uygulanabilmesi, ancak öğretmenlerin tüm öğrencilerin kendi sorumluluklarını alabilmelerini sağlayan öğrenme ortamlarını yaratmaları ile mümkündür. Öğretmen öğrencileri yalnızca destekler, materyalleri hazır hâle getirir ve karşılaşılan zorlukların çözümünde yardımcı olur.
10
VIII. YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Yabancı dil programlarının uygulanmasında öğrenme-öğretme süreçlerini başarlı kılmak amacıyla öğretim yöntem ve tekniklerinden yararlanılmalıdır. Öğretim yöntemleri şu şekilde sıralanabilir: •
• •
•
•
•
Anlatma yöntemi: Öğretmen merkezlidir. Öğretimde sözlü anlatıma önem verdiği için anlatmayı gerektiren derslerde “yorumlayıcı“, “açıklayıcı” ve “belirtici” özellikleriyle olumlu olarak kullanır. Küçük grup çalışmalarında anlatılanların tartışması yaptırılabilir. Tartışma yöntemi: Öğretmen-öğrenci etkileşimi görülür. Öğrenciler konuyla ilgili düşüncelerini söyleyerek yorum yapabilir. Konu önce küçük gruplar içinde, sonra sınıfta topluca tartışılır. Tartışmadan çıkan sonuç özetlenir. Örnek olay yöntemi: Öğrenci merkezlidir. Sınıfa bir örnek olay getirilmelidir. Bu örnek olayda bir sorun bulunmalıdır. Olay, hedefler, ilişkiler ve değerler bakımından değerlendirilmelidir. Tartışma sonunda görüş birliği sağlanan öneriler kaydedilerek bu sonuçlardan nasıl yararlanılacağı üzerinde durulmalıdır. Gösterip yaptırma yöntemi: Gösteri ile kazandırılacak beceriler öğretmen tarafından yapılmalı, yapma işlemi de öğrenci tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu yöntemde öğretmen, becerileri sırayla ve aşamalı olarak öğretmelidir. Tam öğrenme gerçekleşmeden bir sonraki beceriye geçilmemelidir. Yapılacak işler tahtada akış şeması ile gösterilebilir. Problem çözme yöntemi: Hedefe ulaşmada en etkili yöntemdir. Öğrencilerin kalıcı izli öğrenmelerini sağlar. Bu süreçte problem çözme aşamalarına uyulmalıdır. Sırasıyla problemin farkına varmaları, onu tanımlamaları ve sınırlılıklarını belirlemeleri, dereceler oluşturmaları, verileri toplayarak onları yorumlamaları, dereceli test edip kabul ya da reddetmeleri ve elde edilen sonuçlara göre önerilerde bulunmaları beklenmelidir. Bireysel çalışma yöntemi: Öğrencinin kendisinin yaparak, yaşayarak öğrendiği öğrenci merkezli bir öğretim yöntemidir. Öğrenci, ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına göre öğrenme durumunu kendi ayarlar. Bu yöntemi öğrenci kendi başına çalışma yapmak istediği zaman kullanır. Bireysel çalışma yöntemi kullanılırken planlama iyi yapılmalı ve zaman iyi kullanılmalıdır. Öğrenci not alarak ve özet çıkararak çalışabilir.
Yabancı dil öğretiminde öğretim yöntemlerinin yanı sıra kullanılabilecek öğretim teknikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir. •
Grupla Öğretim Teknikleri Beyin Fırtınası Gösteri Soru-Cevap Rol Yapma Drama-Yaratıcı Drama Benzetim İkili ve Grup Çalışmaları Eğitsel Oyunlar
Beyin Fırtınası: Bir konuya çözüm getirmek amacıyla grup üyelerinin hızla fikirlerini ifade etmesi, bunların analiz edilerek değerlendirilmesidir. Gösteri: Çoğunlukla öğretmen tarafından gerçekleştirilir. Bazen öğrenciler kendi aralarında da gerçekleştirebilir. Sonuçta ne öğrendikleri ve öğrenilenlerin uygulamasının yapılıp yapılmadığı değerlendirilmelidir. Soru – Cevap: Öğrencilere düşünme ve konuşma alışkanlığı kazandırmak amacıyla en yaygın olarak kullanılan tekniktir. Sınıf içinde etkileşim hem öğretmen – öğrenci hem de öğrenci – öğrenci etkileşimi şeklinde gerçekleşebilir.
11
Rol Yapma: Öğrencinin bilgi sahibi olduğu bir konuda yaratıcı düşüncesini kullanarak kendi duygu ve düşüncelerini farklı bir kişilikte ifade etmesidir. Sınıfta izleyici ve oyuncu etkileşimi kurmak gerekir. Drama: Öğrencilerin farklı durumlar karşısında nasıl davranacaklarını yaşayarak öğrenmelerini sağlar. Anlama yeteneğini, yaratıcılığı, akıcı konuşmayı ve ifade yeteneğini geliştirir. Bilgilerin etkin kullanılmasını sağlar. Benzetim: Bu teknikte öğrencilerden bir problemi (olayı) gerçeğe uygun olarak ele almaları ve karar vermek için analiz, sentez ve değerlendirme yapmaları beklenir. Öğretmen, bu tekniğin uygulanmasında kendisi de rol alabilir. Öğrencilerin iletişim kurma becerilerini geliştirmeye yardımcı olur. İkili ve Grup Çalışmaları: Sınıftaki öğrenci sayısı önemlidir. Buna göre küçük veya büyük gruplar oluşturulabilir.Bu teknikten ikili çalışma ve soru – cevap tekniği uygulanırken yararlanılabilir.Etkinlik süresinin 20 dakikayı geçmemesi uygun olur. Öğrencilerin etkinliğe eşit süreyle katılımı sağlanmalıdır. Gruplar seçkisiz olarak belirlenmelidir. Ayrıca gruplar oluşturulurken öğrencilerin ilgilerine de dikkat edilmelidir. Sunulardan sonra sorular yöneltilerek tartışma yaptırılabilir. Eğitsel Oyunlar: Derste konuları ilginç hâle getirmek, derse katılımı az ya da hiç olmayan öğrencileri etkinliklere katmak amacıyla öğrenilen bilgilerin pekiştirilerek bir tekrarı yapılır. Öğretmen oyuna dersin beş-on dakikasını ayırmalı ve oyunu sürekli kontrol etmelidir. •
Bireysel Öğretim Teknikleri Bireyselleştirilmiş Öğretim Dönüşümlü Günlük Çalışmalar Beceri Geliştirme Çalışmaları Planlı Grup Çalışmaları Düzey Geliştirme Çalışmaları
•
Sınıf Dışı Öğretim Teknikleri Gezi Gözlem Görüşme Sergi Proje Ödev
Yabancı dil öğretimi sırasında yukarıda sözü edilen öğretim yöntem ve teknikleri kullanılarak öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel becerilerinin gelişmesine yardımcı olunmalıdır.
12
IX. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ölçme ve değerlendirme, öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin başarılarını saptamak, eksikliklerini belirlemek, öğrencinin süreç içerisindeki gelişimine ilişkin dönüt sağlamak amacıyla yapılır. Bu programda değerlendirme, öğrenme sürecine önem verir ve öğrencinin gelişimini izlemeyi amaçlar. Değerlendirme yaparken öğrencilerin; • Dört dil becerisinin ne oranda geliştiği, • Dört dil becerisini günlük yaşamında ne derecede kullandığı, • Bu dil becerilerini eleştirel düşünebilmede, problem çözebilmede, yaratıcılıkta ne derecede kullandığı, • Sosyal becerilerinin ne kadar geliştiği göz önünde bulundurulur. 1. Dil Becerilerinin Ölçülmesi Dil aracılığıyla iletişimdeki dört temel beceri, anlama (dinleme ve okuma) ve anlatma (konuşma ve yazma) olarak iki gruba ayrılır. Bu dört beceri dikkatli bir şekilde birleştirilmeli, olabildiğince fazla iletişimsel görevleri yerine getirmede kullanılmalıdır. Testi hazırlayan kişi için gerçek yaşamdaki dili kullanma becerisiyle doğrudan ilişkili görünen test soru çeşitleri üzerinde odaklanmak önemlidir. Örneğin; anlama becerisini ölçerken yüksek sesle okuma tekniği; anlatma becerisini ölçerken de hikâye anlatma ya da geleneksel kompozisyonların yerine mektup yazma, rapor hazırlama ya da mesaj yazma teknikleri tercih edilmelidir. Dört temel becerideki performansı ölçmede kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir: Dinleme Becerisi: Kısa sohbetleri, diyalogları, konuşmaları, konferansları dinleme. Konuşma Becerisi: Röportaj, resim tanıtımı, tiyatro, problem çözme (grup çalışması ya da ikili çalışma). Okuma Becerisi: Ana fikri bulma, parçadaki anahtar bilgiyi bulma. Yazma Becerisi: Mektup, anı, rapor, mesaj, yönerge yazma. 2. Dil Alanlarının Ölçülmesi Öğrenilen dil alanlarını diğer alanlardan ayırarak ölçmede kullanılan araçlar şu bölümleri içermektedir: • Dil bilgisi ve kullanımı • Kelime bilgisi (anlam ve işlev) • Ses bilgisi (vurgu ve tonlama) • Dil bilgisi ve kullanımının ölçülmesi: Öğrencinin uygun dil bilgisi formlarını tanıması ve uygun yapıyı kullanabilme becerisini ölçer. Genellikle dil bilgisi testleri doğru dil bilgisi yapısını tanımlama ve üretme yeteneğini ölçmekte, anlamı açıklamadaki dil bilgisi yeteneğini ölçememektedir. İletişimsel yaklaşımın önem kazanmasıyla, dil bilgisinin yeri değişmiş ve dil bilgisinin ölçülmesine verilen değer de azalmıştır. Dil bilgisi, yazma ve konuşma becerisinin incelendiği bir performans testinde ölçülebilir ve böylesi bir performans ödevinin bir kategorisi durumunda incelenebilir. Yani burada esas ölçülen yazma ve konuşma becerileridir fakat bunları oluştururken öğrenci dil bilgisini de kullanmak zorundadır ve öğretmen bu beceriler aracılığıyla dil bilgisi yeteneğini de ölçmüş olacaktır. Dil bilgisinde farklı soru tipleriyle ölçme ve değerlendirme yapılır. Çoktan seçmeli, kısa cevaplı, boşluk doldurmalı sorular, sözcükten sözcük türetme, birleşim ve yeniden düzenleme çalışmaları bunlardan bazılarıdır. • Kelime bilgisinin ölçülmesi: Günlük hayatta konuşma dilinde kullanılan kelimelerin yanı
13
sıra bazı kelimelerin anlamlarının öğrenci tarafından bilinip bilinmediğini ölçer. Dört çeşit kelime bilgisi vardır. Bunlar; a) Aktif konuşma kelime bilgisi: Konuşan kişi kelimeleri konuşurken kullanır. b) Pasif dinleme kelime bilgisi: Dinleyici kelimeleri tanır ama üretmez. c) Pasif okuma kelime bilgisi: Okuyucu kelimeleri tanır ama üretmez. ç) Aktif yazma kelime bilgisi: Yazan kişi kelimeleri yazarken kullanır. Kelime bilgisini ölçmede farklı soru türleri kullanılır. Bunlardan bir kısmı; çoktan seçmeli (tanıma amaçlı; eş anlamlı - zıt anlamlı), boşluk doldurma, resmin karşılığı olan sözcükleri bulma, düzenleme (karışık biçimde verilmiş harflerden sözcük türetme) türü sorulardır. • Ses bilgisinin ölçülmesi: Bir dilin tanımlanmış seslerinin telaffuzu ve tanımlama yeteneği, vurgu desenleri (yapısının) kullanımı, dilin ahenk yapısını ya da melodisini oluşturma ve işitme yeteneğinin ölçülmesidir. Konuşma dilinin öğretimindeki amaç; dilde başarılı bir şekilde iletişim kurabilme yeteneğinin geliştirilmesi olup anlatmanın yanı sıra anlamayı da içerir. Başlangıç seviyesinin taklit ve tekrarı hariç bütün seviyelerde konuşma becerisini ölçmek zordur. Birey bütün sesleri doğru kullanmış olabilir, ama fikirlerini etkili bir şekilde dile getiremeyebilir ya da fikirlerini etkili bir biçimde ve açıkça ortaya koymuş olmasına rağmen harfleri seslendirirken sayısız hata yapmış olabilir. Öğrencilerin fonoloji becerileri; röportaj, eşle iletişim, sesli ve görüntülü kayıt uyarıcılarına tepki, gözlem ve görüşmeler yoluyla ölçülebilir. 3. Programda Kullanılan Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri Sözlü Sunum: Sözlü sunum; konuşma, dil öğretimi, dil sanatları gibi birçok alanda kullanılabilir. Öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri hakkında bilgi sağlar. Sözlü sunumlar öğrencilerin hatırlama, kavrama ve hitap düzeyleri hakkında bilgi toplamak için uygun araçlardır (Haladyna, 1997). Sözlü sunumları, kısa cevap gerektiren sorular gibi yapılandırdığımızda, öğrencilerin sahip olduğu bilgiler kısa bir sürede değerlendirilebilir. Bu yolla öğretim süreci içerisinde öğretimin ve değerlendirmenin eş zamanlı yürütülmesi kolaylaşmaktadır. Sözlü sunumların değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarlarının yanında, sergilenecek beceriye göre kontrol listeleri, öz değerlendirme ve akran değerlendirme ölçekleri kullanılır. A) PERFORMANS DEĞERLENDİRME Performans değerlendirme, öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alarak onların bilgi ve becerilerini eyleme dönüştürmelerini, gerçek yaşama aktarmalarını sağlayacak durum ve ödevler aracılığıyla değerlendirme yapmak biçiminde tanımlanabilir. Performans değerlendirme gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanmaktadır. Öğretmenler performans değerlendirmeyi, kompleks bilişsel öğrenmeyi gözlemlemek için kullanabileceği gibi akademik alanlardaki (fen bilimleri, matematik, sosyal bilimler gibi) tutumları ve sosyal becerileri gözlemlemek için de kullanabilirler. Öğretmenler performans değerlendirmede oluşturacakları durumlar/ verecekleri görevler ile öğrencilerin yaptıkları analizleri, problem çözmelerini, yaptıkları deneyleri, verdikleri kararları, arkadaşları ile iş birliği içinde çalışmalarını, sözel sunumlarını ve bir ürünü oluşturmalarını doğrudan gözlemleyebilir ve onlara not verebilirler (Kubiszyn ve Borich, 2003). Performans değerlendirme çoğunlukla projeler ve performans ödevleri yoluyla yapılmaktadır. Bu nedenle aşağıda performans ödevleri ve projeler hakkında bilgi verilmiştir.
14
1) Performans Ödevi: Programda öngörülen eleştirel düşünme, problem çözme, okuduğunu anlama, yaratıcılığını kullanma, araştırma yapma gibi öğrencinin bilişsel, duyuşsal, psikomotor alandaki becerilerini aynı anda kullanmasını, geliştirmesini ve bir ürünün ortaya konmasını gerektiren çalışmalarıdır. Örnek bir performans ödevi Ek 1’de verilmiştir. 2) Proje: Öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel olarak istedikleri bir alanda/konuda inceleme, araştırma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda bulunma amacıyla ders öğretmeni rehberliğinde yapacakları çalışmalardır. Projeler, öğrencilerin bireysel olarak ya da grup içinde önemli/anlamlı görevlerde bulunmalarına olanak sunar. Projeler, yönergeler ve puanlama standartları gerektirir (Haladyna, 1997). Örnek bir proje ödevi Ek 2’de verilmiştir. B) ÖZ DEĞERLENDİRME Belli bir konuda bireyin kendi kendisini değerlendirmesine öz değerlendirme denir. Öz değerlendirme, bireyin kendi yeteneklerini kendilerinin keşfetmelerine yardımcı bir yaklaşımdır. • Kendini değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder. • Performansının düzeyi hakkında karar vermek için kişisel ya da kişiler arası ölçüt koymada ve öğrencinin motivasyonunun yükselmesinde öğrencilere fırsat verir. • Kendini değerlendirme ile öğrenci sürecin bir parçası olduğunu hisseder. • Kendilerine dışardan bakma yetisi gelişir. Bu tür değerlendirmenin olumsuz yönleri de vardır. Genellikle kendi performanslarını değerlendirirken yanlılığın varlığı göz ardı edilmemelidir. Başlangıçta kendini değerlendirme, öğrencilerin deneyimsizliği nedeniyle yanılgılara neden olabilir. Yine de öğrenciler daha fazla deneyim kazandıkça aldıkları kararlar daha doğru olacaktır. C) AKRAN DEĞERLENDİRME Öğrencilerin, arkadaşlarının hazırladığı ödev, araştırma, proje, rapor vb. çalışmaları değerlendirmesidir. Öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarındaki yeterlik düzeylerini değerlendirirken kendilerinin eleştirel düşünme becerileri gelişir. Akran değerlendirme, öğretmene öğrencilerin gelişim ve yeterlik düzeyleri hakkında geri bildirim sağlar. Akran değerlendirmede, öğrencilerin yanlı davranışlarını önlemek için ölçütlerin öğrencilere verilmesi yararlı olur. D) ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI Öğrenci ürün dosyası, öğrencilerin bir ya da birkaç alandaki çalışmalarını, harcadığı çabayı, geçirdiği evreleri gösteren, öğrencinin ürünlerinin bir araya getirilmesi ile oluşturulan bir dosyadır. Öğrencinin sınıf içi etkinlikler sırasında yaptığı çalışmalarından, hazırladığı performans ödevlerinden, proje çalışmalarından, beğendiği ve performansını yansıttığına inandıklarını seçmesi sonucunda oluşan öğrenci ürün dosyası, aynı zamanda hem öğretmen hem de öğrenci için bir değerlendirme aracıdır. Öğrenci ürün dosyasının amacı nedir? Ürün dosyaları birçok amaç için kullanılabilir (Airasian, 1994). Bunlar;
Öğrencilerin tipik performanslarının kaydedilerek gelecek yıllarda öğretmenlere veri sağlamak, Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izlemek, Ailelere öğrencinin performansını gösteren örnekler sağlamak ve aileyi öğrencinin eğitimine katmak, Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak, Bir konu alanında iyi bir performans meydana geldiğinde, öğrencileri bu performans hakkındaki düşüncelerle teşvik etmek, güdülemek,
15
Öğretim programında gelişmeye ihtiyaç olan alanları belirlemek, Öğrencileri değerlendirmek olarak sıralanabilir.
Kısa Cevaplı Sorular: Bir kelime, bir sembol ya da en çok birkaç kelime ile cevaplanabilen sonu türüne denir. Bu tür sorular bilgi basamağını ölçmek için uygundur. Öğrenci sorunun cevabını kendisi yazar. Kısa cevaplı sorular iki çeşittir. Birisi soru cümlesi, diğeri eksik cümle tipindedir (Özçelik, 1998). Çoktan Seçmeli Sorular: Çoktan seçmeli bir soru, kök ve seçeneklerden oluşur. Kök, kazanımın ifade edildiği veya sorunun sorulduğu kısımdır. Seçenekler de öğrencinin önüne konulan muhtemel cevaplardır. Öğrenciye yöneltilen sorunun cevabı genellikle üç ya da dört başka cevapla birlikte verilir. Öğrenciden istenen, doğru cevabı, verilenler arasından seçip işaretlemesidir. Bu soru tiplerini, öğrencilerin yaratıcılığını ve yazma becerilerini ölçmek amacıyla kullanamayız. Daha çok bilgi, zihinsel beceri ve yeteneklerin ölçülmesinde kullanılır, fiziksel beceri ve yeteneklerin ölçülmesinde kullanılmaz. Eşleştirmeli Sorular: İki grup hâlinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan bilgi ögelerinin, belli bir açıklamaya göre eşleştirilmesini gerektirir. “Kim? Ne? Nerede?” gibi soruların cevabını oluşturan olgusal bilgilerin ölçülmesinde daha kullanışlıdır. Açık Uçlu Sorular: Bu tip sorularda cevabın içeriği, niteliği ve uzunluğu açısından cevaplayıcı serbest bırakılır. Yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme, problem çözme, karar verme, analiz, sentez ve değerlendirme becerilerinin ölçülmesinde kullanılabilirler. Bu türden sorular, klasik tip, kompozisyon tipi sınavlar olarak da bilinmektedir. Bu tip sorularda, öğrencilere bir ya da birkaç soru verilip sorunun cevabını düşünüp bularak düzenli bir biçimde yazması istenir (Özçelik, 1998). • Açık uçlu sorularda, şans başarısı faktörü ortadan kalkar. • Öğrencinin düşüncelerini organize etmesine olanak sağlar. • Öğrencinin yaratıcılığını ortaya koymasına imkân verir. E) DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI Öğrencinin gerçekleştirdiği bir çalışmaya ilişkin performansını, belirlenen ölçütler bakımından yetersizden yetkine doğru belirleyen puanlama anahtarıdır. Herhangi bir çalışmanın puanlanması için geliştirilmiş ölçütleri içeren bir araçtır. Dereceli Puanlama Anahtarının Kullanım Nedenleri • Öğrencinin sergilediği/gösterdiği performansındaki eksikler, düzeltmesi gereken yanlar konusunda geri bildirim elde etmeyi sağlar (Moskal, 2000). • Öğrencilerin çalışmalarının üst düzey bilişsel (zihinsel) beceri niteliğinde olup olmadığına karar vermemize yardımcı olur (Goodrich). • Dereceli puanlama anahtarı öğretmenlerin öğrencileri değerlendirmek için harcadıkları süreyi azaltır (Goodrich). • Öğretmenin, öğrencisinin çalışmasını değerlendirirken daha nesnel olmasını sağlar. • Öğrencilere bir ödevi tamamlarken kendi performanslarını değerlendirebilecekleri standartlar ve ölçütler sağlar. Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme Aşamaları • Ölçeğin ne amaçla geliştirileceğini belirleyin. • Nelerin değerlendirileceğini açıkça belirleyin. • Yeterlik düzeylerine karar verin. • Ödevin ölçmeye çalıştığı davranışlar, ürünler ya da becerilerin anahtarını oluşturun. • Davranış, ürün ya da her bir becerinin yeterlik düzeyi için kısa ölçütler yazın. Burada önemli olan düzeyler arasında ölçütleri iyi ayırt edebilmektir. • Kullanılacak aracın taslağını hazırlayarak uygulanacak duruma getirin.
16
Amaçlarına Göre Dereceli Puanlama Anahtarı Dereceli puanlama anahtarı ilk olarak “Bütüncül” ve “Analitik” olarak iki grupta incelenebilir. Genel olarak belli bir yetenek ögelerine ayrılmadan bir bütün olarak puanlanıyorsa bu holistik (bütüncül) puanlama olmaktadır (Haladyna, 1997). Bütüncül dereceli puanlama anahtarı, üründeki veya çalışmadaki nitelikler hakkında genişçe hükümlere dayanmaktadır (Moskal, 2000; 2003). Örnek bir bütüncül dereceli puanlama anahtarı Ek 3’te verilmiştir. Analitik puanlama anahtarı belli bir yeteneği ögelere ayırıp her öge için ayrı bir bütüncül anahtar geliştirmekle oluşturulmaktadır. Analitik anahtarın öğrencilerin eksiklerini tanımaları ve düzeltmeleri açısından faydaları çoktur. Analitik puanlama anahtarları iyi tanımlanmış ve detaylı anahtarlardır (Haladyna, 1997; Moskal, 2000). Örnek bir analitik dereceli puanlama anahtarı Ek 4’te verilmiştir.
17
E) ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİNE ÖRNEKLER EK 1
Performans Ödevi İçerik Düzeyi Sınıf Düzeyi Ünite Adı Beklenen Performans Süre Puanlama Yöntemi
İkinci Yabancı Dil Almanca 11. sınıf Araştırma, yazma becerisi 2 hafta Dereceli puanlama anahtarı
Ödev Konusu Sizden, ülkemizin herhangi bir bölgesinde halk arasında anlatıla gelen bir efsaneyi araştırmanız ve araştırma yazınızı bir rapor ve poster olarak sunmanız istenmektedir. Bu ödevi hazırlarken; • Belirlediğiniz efsanenin hangi bölgede yaşandığını, • Efsanede yer alan kişilerin özelliklerini, • Efsanenin dinlenmeye değer, akılda kalan ilginç ve abartılı yönlerini, • Bu efsanenin, yaşandığı yere ve insanlara günümüzdeki olumlu ya da olumsuz etkilerini yazınız. Ödevi Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler 1) Araştırmayı zamanında tamamlayacak şekilde bir plan oluşturmalısınız. 2) Araştırmanızı yaparken aile büyüklerinizin, komşuların ve çevrenizdeki diğer insanların efsaneler hakkındaki bilgilerine başvurabilirsiniz. 3) Araştırmanızı yaparken kitaplar, halk hikâyeleri, masallar, internet vb. kaynaklardan yararlanabilirsiniz. 4) Rapora aktaracağınız bilgiler iki sayfayı geçmemelidir. 5) Raporunuzda açık ve anlaşılır bir anlatım kullanmaya özen göstermelisiniz. 6) Raporda yararlandığınız kaynaklar, “kaynakça” bölümünde yer almalıdır. 7) Hazırladığınız rapordan, sınıfta arkadaşlarınıza sergilemek amacıyla bir poster hazırlamalısınız. 8) Hazırlayacağınız posteri; resimler, fotoğraflar, çizimler, karikatürler vb. ile zenginleştirmelisiniz. Not: Bu performans ödevini puanlamak için kullanılacak puanlama anahtarı, Ek 3’te verilmiştir.
18
EK 2
Proje İçerik Düzeyi Sınıf Düzeyi Ünite Adı Beklenen Performans Süre Puanlama Yöntemi
İkinci Yabancı Dil Almanca 11. sınıf Araştırma, yaratıcılık 3 ay Dereceli puanlama anahtarı
Proje Konusu Sizden, öğrendiğiniz yabancı dilde bir dergi hazırlamanız beklenmektedir. Hazırlanacak dergide; • • •
Çeşitli konuları (spor, eğlence, haber, fıkralar, bilmeceler, bilimsel yazılar vb.) içeren bölümlere yer vermelisiniz. Ele alacağınız konularla ilgili resimler bularak derginin görselliğini artırmalısınız. Ele alacağınız konularla ilgili makalelere, açıklayıcı yazılara vb. yer vermelisiniz.
Projeyi Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler 1) Bu dergiyi hazırlamak için sınıfınızdan grup hâlinde çalışabileceğiniz arkadaşlar belirlemelisiniz. 2) Dergiyi zamanında tamamlayacak şekilde bir plan oluşturmalısınız. 3) Grup üyeleri kendi aralarında derginin hazırlanma sürecinde üstleneceği sorumlulukları belirlemelidir. 4) Dergide yer vereceğiniz konular için kitaplar, dergiler, internet vb. kaynaklardan yararlanabilirsiniz. 5) Hazırlayacağınız dergi yirmi sayfadan az olmamalıdır. 6) Derginin içeriğinde açık ve anlaşılır bir anlatım kullanmaya özen göstermelisiniz. 7) Hazırladığınız dergiyi grup üyeleriyle birlikte sınıfta 15 dakikalık bir sürede sunmalısınız. 8) Yapılacak sunuda her grup üyesi derginin en az bir bölümünü sunmalıdır. 9) Dergi ve sunu hazırlıklarınızı en geç …./…./20… tarihine kadar bitirmelisiniz. Not: Bu proje ödevini puanlamak için kullanılacak analitik puanlama anahtarı Ek 4’te verilmiştir.
19
EK 3
Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı (Ek 1’de verilmiş olan performans ödevi için) MÜKEMMEL (5) ¾ Efsanenin yaşandığı bölge belirtilmiştir. ¾ Efsanedeki kişilerin özellikleri ve efsanedeki rolleri betimlenmiştir. ¾ Efsanenin dinlenmeye değer ya da akılda kalan ilginç veya abartılı yönleri belirtilmiştir. ¾ Efsanenin yaşandığı bölgeye ve bu bölgedeki insanların günümüz yaşantısına etkisi belirtilmiştir. ¾ Raporda açık, anlaşılır ve akıcı bir dil ve anlatım kullanılmıştır. ¾ Rapor; poster; resimler, çizimler, fotoğraflar, karikatürler vb. ile zenginleştirilmiştir. ¾ Raporda faydalanılan kaynaklar belirtilmiştir. İYİ (4) ¾ Efsanenin yaşandığı bölge belirtilmiştir. ¾ Efsanedeki kişilerin özellikleri ve efsanedeki rolleri anlatılmakla beraber, anlatımda birtakım hatalar bulunmaktadır. Ancak bu hatalar karakter özelliklerini anlamayı güçleştirmemektedir. ¾ Efsanenin yaşandığı bölgeye ve bu bölgedeki insanların günümüz yaşantısına etkisi anlatılmakla beraber, anlatımda birtakım hatalar bulunmaktadır. Ancak bu hatalar etkilerin anlaşılmasını güçleştirmemektedir. ¾ Raporda, dili kullanmaya yönelik birtakım hatalar olsa da bu durum anlatımı bozmamaktadır. ¾ Poster; resimler, çizimler, fotoğraflar, karikatürler vb. ile zenginleştirilmiştir. ORTA (3) ¾ Efsanenin yaşandığı bölge belirtilmiştir. ¾ Efsanedeki kişilerin özellikleri ve efsanedeki rolleri anlatılmakla beraber, karakter özellikleri net biçimde anlaşılamamaktadır. ¾ Efsanenin yaşandığı bölgeye ve bu bölgedeki insanların günümüz yaşantısına etkisi anlatılmakla beraber, etkiler net biçimde anlaşılamamaktadır. ¾ Raporda, dili kullanmaya yönelik birtakım hatalar bulunmaktadır. ¾ Poster hazırlanmıştır. Ancak çizimler, fotoğraflar, karikatürler vb. ile zenginleştirilmemiştir. GELİŞTİRİLMELİ (2) ¾ Efsanenin yaşandığı bölge belirtilmiştir. ¾ Efsanedeki kişiler belirtilmiştir. ¾ Efsanedeki kişilerin karakter özellikleri ve efsanenin yaşandığı bölgedeki etkisi anlatılmamıştır. ¾ Raporda, dili kullanmaya yönelik birtakım hatalar bulunmaktadır. Bu hatalar anlatımı bozmakta ve anlaşılmasını engellemektedir. ¾ Poster hazırlanmıştır. Ancak çizimler, fotoğraflar, karikatürler vb. ile zenginleştirilmemiştir. ZAYIF (1) ¾ Rapor hazırlanmıştır, ancak içeriği anlaşılmamaktadır.
20
EK 4 Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı (Ek 2’de verilen proje ödevi için) Nitelikler Dil bilgisi
Anlatım
Görsellik
Vurgu ve tonlama
Anlatım
Dinleyici ile etkileşim
Geliştirilmeli (1)
İyi (2) Ürünün Yazım Boyutu Kurulan cümlelerde söz Kurulan cümlelerde söz dizimi, eklerin ve dizimi, eklerin ve noktalama işaretlerinin noktalama işaretlerinin kullanımı bakımından bir kullanımı bakımından anlatımı bozacak ölçüde kısım hatalar olmasına karşın, bu hatalar hatalar bulunmaktadır. anlatımı bozmamaktadır. Çeşitli konulara yer Yalnızca bir iki konuya verilmiştir. Konular değinilmiştir. Sınırlı güncel ve ilgi çekicidir. sayıdaki bu konuları Belirlenen konularla ilgili birbirinden ayırmak anlaşılır betimlemeler güçtür. Yapılan yapılmıştır. betimlemeler zaman zaman anlaşılamamaktadır. Konularla ilgili resim, Dergide resim, çizim, çizim, fotoğraflara vb. fotoğraflara vb. yer yer verilmiştir. verilmiştir. Ancak bazı görsel unsurların konularla bağlantısı kurulamamaktadır. Ürünün Sunum Boyutu Sunum yapan, kullandığı Sunuda kullanılan sözcükleri söyleniş sözcüklerin biçimlerine dikkat ederek söylenişlerinde hatalar kullanmaktadır. Ancak yapılmıştır. anlatımı güçlendirecek vurgulamalarda eksikler bulunmaktadır. Sunuda belirlenen Sunuda yapılan konularla ilgili anlaşılır betimlemelerden yola betimlemeler yapılmıştır. çıkarak hangi konudan Zaman zaman akıcılığı bahsedildiğini anlamak bozan hatalar güçtür. yapılmıştır. Ancak bu hatalar anlatımı bozmamaktadır. Sunum yapan, Sunum yapan, dinleyicilerin karşısında dinleyiciler karşısında uygun bir bedensel uygun bir bedensel pozisyon almasına pozisyon almamıştır. karşın, jest ve mimiklerin Sunum, jest ve kullanımı ile anlatımı mimiklerden yoksundur. yeterince güçlendirmemiştir.
21
Mükemmel (3) Kurulan cümleler söz dizimi, eklerin kullanımı bakımından uygundur. Noktalama işaretlerinin kullanımı uygundur. Çeşitli konulara yer verilmiştir. Konular güncel ve ilgi çekicidir. Belirlenen konularla ilgili anlaşılır betimlemeler yapılmıştır. Konuların aktarımı akıcıdır. Kurulan cümleler özenle seçilmiştir. Konularla ilgili resim, çizim, fotoğraflara vb. yer verilmiştir. Seçilen resimler ilgi çekicidir. Görsel unsurlar anlatımı güçlendirmektedir. Sunum yapan, kullandığı sözcükleri söyleniş biçimlerine dikkat ederek kullanmaktadır. Anlatımı güçlendirecek vurguları kullanmaktadır. Sunuda belirlenen konularla ilgili anlaşılır betimlemeler yapılmıştır. Konuların aktarımı akıcıdır. Kurulan cümleler özenle seçilmiştir. Sunum yapan, dinleyicinin anlatılanları anlamasına yardımcı olacak jest ve mimiklerden faydalanmıştır. Beden pozisyonu olarak dinleyici uygun bir pozisyon kullanmıştır.
EK 5 Soru Örnekleri 1. Çoktan seçmeli soru türünde ve sözcük bilgisini ölçen bir soru örneği Welche Antwort passt? Hallo, ich bin Hanna. Und wie ……………………. du? a) bist
b) heißt
c) bin
d) heiße
2. Boşluk doldurma ya da kısa cevap gerektiren ve sözcük bilgisini ölçen bir soru örneği Ergänze den Dialog! Guten Tag, Frau Meier. Wie geht es Ihnen? V Danke, gut. Und …………………….? 3. Cümle bilgisini ölçen soru örneği Schreibe die Sätze richtig! a) dünn – Meine Mutter – ist – . …………………………………………………… b) ist – schlank – Seine Schwester – . …………………………………………………… c) groß – Ihre Nase – ist – . …………………………………………………… d) seine Haare – Sind – braun – ? …………………………………………………… 4. Okuduğunu anlama becerisini ölçen bir eşleştirme sorusu örneği Was passt zusammen? 1
Sind deine Haare blond?
C
Nein, mein Gesicht ist rund.
2
Ist ihr Gesicht oval?
S
Ja, meine Haare sind blond.
3
Welche Farbe haben ihre Augen?
A
Er ist schlank.
4
Sind deine Lippen schmal?
L
Ja, meine Lippen sind schmal.
5
Wie sieht dein Vater aus?
N
Seine Nase ist klein.
6
Wie ist seine Nase?
K
Nein, ich bin schlank.
7
Bist du schlank?
H
Ihre Augen sind braun.
1 Trage die Lösung ein: Meine Mutter sieht
S
22
2
3
4
5
6
7 aus.
5. Okuduğunu anlama becerisini ölçen bir soru örneği Lies den Text und kreuze an: richtig oder falsch? Unsere Wohnung ist groß und schön. Unser Wohnzimmer ist auch groß und sehr gemütlich. Im Wohnzimmer sind drei Sessel und ein Sofa. Die Küche ist praktisch und schön. In der Küche sind ein Tisch und sechs Stühle. Wir essen in der Küche. Im Schlafzimmer sind ein Bett und ein Schrank. Mein Zimmer ist modern. In meinem Zimmer sind ein Tisch, ein Stuhl und ein Schrank. Mein Zimmer gefällt mir sehr gut. richtig a)
Unsere Wohnung ist groß und schön.
b)
Das Wohnzimmer ist klein.
c)
Im Wohnzimmer sind ein Sessel und zwei Sofas.
ç)
Die Küche ist praktisch und schön.
d)
In der Küche sind ein Tisch und sechs Stühle.
e)
Wir essen im Wohnzimmer.
f)
Mein Zimmer ist modern.
g)
In meinem Zimmer sind ein Tisch, ein Stuhl und ein Schrank.
h)
Mein Zimmer gefällt mir nicht gut.
falsch
X
6. Okuduğunu anlama becerisini ölçen bir soru örneği Ordne den Text! Laura erzählt: a) Dann sind wir beide sehr müde. Er schläft in seinem Korb. Ich gehe in mein Zimmer und lege mich auf mein Bett. Manchmal lese ich ein interessantes Buch, manchmal höre ich Musik. b) Felix ist sehr wichtig für mich. Ich habe ihn sehr lieb. Er gehört zur Familie. Felix ist ein guter Freund. Ich bürste immer sein Fell. Auch spiele ich sehr gern mit ihm. c) Wenn Felix ausgeschlafen hat, dann füttere ich ihn. Er frisst am liebsten Fleisch aus der Dose. Trockenfutter frisst er nie. Manchmal sieht Felix mir zu, wenn ich Hausaufgaben mache. ç) Natürlich muss er auch viel laufen. Ich gehe mit ihm oft spazieren, das macht Spaß. Manchmal gehen wir eine Stunde spazieren, danach möchte er Wasser trinken. a
b
c
ç
23
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ:
EK 6
KONU: EINE FABEL DERS : İkinci Yabancı Dil Almanca SINIF : 12 YAKLAŞIK SÜRE : 30 dakika ÖĞRENME ALANI : Dinleme KAZANIM : Basit yönergeleri uygular BECERİLER : Dinlediği metni anlama ve fikir yürütme ARAÇ, GEREÇ, ORTAM : Okuma metni
SÜREÇ Aşağıdaki metni öğrencilerinize iki defa okuyunuz. ( Birinci okuma ikinci okumaya göre daha yavaş olmalıdır. ) Okumada ( *** )işaretli yerlerde durarak parantez içinde verilen soruları öğrencilerinize sorarak metnin nasıl gelişeceğini tahmin ettiriniz. İkinci okumanın bitiminde öğrencilerinizden tahminlerin doğruluğunu kontrol etmelerini isteyiniz.
EINE FABEL Ein stolzer Löwe ging im Urwald spazieren. Er fühlte sich als der mächtige König aller Tiere. Viele Tiere bewunderten ihn und fürchteten ihn sehr. Der Löwe wollte wissen, ob wirklich alle Tiere ihn bewundern. Er schaute nach rechts und nach links. Am großen Baum auf einem Zweig sah er einen Schmetterling, dieser wollte gerade weiterfliegen. Der Löwe fragte:” Warum fliegst du weg? Hast du Angst vor mir?” ( *** “ Wie wird der Schmetterling die Frage beantworten? ) “Nein”, antwortete der Schmetterling, “ich habe keine Angst vor dir, ich möchte nur die schöne Welt betrachten”. “Warte”, sagte der Löwe, “ich habe eine Frage an dich”. “Gut”, sagte der Schmetterling, “was willst du wissen? ( *** Was wird der Löwe fragen? )” Der Löwe räusperte sich und fragte: “ Sage mir, ob du mich bewunderst”. “Nun”, sagte der Schmetterling, “warum sollte ich dich bewundern? Schließlich kann ich fliegen und du kannst mich niemals fliegen und du kannst mich niemals fangen. Viele Tiere bewundern mich”. Darüber ärgerte sich der Löwe sehr. Aber was sollte er sagen? Der Schmetterling hatte Recht, er konnte fliegen und außerdem hatte er wunder schöne Farben. Der Schmetterling verabschiedete sich schnell und flog davon. Der Löwe legte sich am großen Baum ins Graß und wartete. ( *** Wie geht die Geschichte weiter? )Das nächste Tier würde ihn sicherlich bewundern. Aber es kam niemand vorbei, denn der Schmetterling hatte es dem Nilpferd erzählt, das Nilpferd hatte es dem Krokodil erzählt, das Krokodil hatte es dem Elefanten erzählt. Bald wussten alle Tiere im Urwald, dass der Löwe am großen Baum wartete. Niemand ging zum großen Baum. Aber was war schon ein Löwe, den niemand bewunderte?
DEĞERLENDİRME “Welche Vermutungen habt ihr gemacht?” sorusuyla öğrenciler yönlendirilerek tartışma ortamı yaratılmalıdır.
24
KONU: BAŞLIK VE İÇERİKLER DERS : İkinci Yabancı Dil Almanca SINIF : 12 YAKLAŞIK SÜRE : 25-30 ÖĞRENME ALANI : Okuma KAZANIM : Güncel içerikli metinlerde sunulan bilgileri anlamlandırır BECERİLER : Bilgi arama ve bulma ARAÇ, GEREÇ, ORTAM : Çalışma kâğıdı
SÜREÇ Çalışma kâğıdını öğrencilerinize okutunuz. Okuma bittikten sonra aşağıdaki sorulara yanıt vermelerini isteyiniz. Aşağıda yazılı olan cümlelerin hangi metinlerde geçtiğini bularak ait oldukları metnin numarasını karşısındaki yuvarlağın içine yazınız.
¾ … Im Jahr 1880 erschien das Standartwerk zur… ¾ …, in der Landschaftlich schönsten Region im Süden… ¾ Aber das ist völlig unmöglich! ¾ Ich bin gerne unter Leuten … ¾ ... Deutschland rückt immer näher. Okuduğunuz metinlerin hangi konuya ( Tourismus, Comic, Sport, Bücher, Arbeit ) ait olduğunu metnin numarasının karşısına yazınız.
1 ……………………………………………………. 2 …………………………………………………….. 3 …………………………………………………….. 4 …………………………………………………….. 5 ……………………………………………………..
DEĞERLENDİRME 1. Verilen soruların doğruluğunu tartışınız. 2. Öğrencilerinizle cevaplarını hangi bilgilerden yararlanarak verdiklerini tartışınız? 3. Öğrencilerinizden, farklı haber türlerinden güncel haber başlıkları bulmalarını isteyiniz.
25
ARBEITSBLATT
1
"Ich möchte tun, was ich gelernt habe"
Frau Bierbaum, warum suchen Sie einen Job? Ich suche einen Job, weil ich ein Mensch bin, der gerne arbeitet. Ich bin sehr gerne unter Leuten, möchte einfach das tun, was ich gelernt habe, und meine bisherigen Erfahrungen einsetzen. Was wäre denn Ihr Traumjob? Da ich seit über vier Jahren im Vertriebs- und Marketingbereich tätig bin, würde ich gerne weiterhin in diesem Bereich arbeiten, das heißt auch Messen- und Veranstaltungsorganisation über Marketing und Vertrieb und Export oder auch Import. (…) Bewerberin Nr. 19: Agnes Bierbaum
Frankfurter Rundschau 20.04.2006
2 Marmaris Last Minute An der Ägäischen Küste, in der landschaftlich schönsten Region im Süden der Türkei, liegt die Bucht von Marmaris, benannt nach dem gleichnamigen Städtchen an ihrer Spitze. Von einem kleinen Fischerdorf in den siebziger Jahren hat Marmaris sich zu einem Zentrum des Tourismus entwickelt. Zielflughafen ist Dalaman, etwas mehr als eine Autostunde von Marmaris entfernt. Bild: Marmaris
Mit ihren gastfreundlichen Menschen, ihrer vielfältigen Küche, dem angenehm warmen Klima sowie den unzähligen Sandstränden ist die Türkei eines der beliebtesten Reiseziele der Deutschen.
www.vaybee.de/türkeireise
3 Ein Logo ist ein Markenzeichen, hier das WM-Logo für den Computer. Die FIFA Fußball-Weltmeisterschaft 2006 vom 9. Juni bis 9. Juli 2006 in Deutschland rückt immer näher. JUMA 1/2006
26
4
Die "Mutter“ aller deutschen Wörterbücher hat Geburtstag: Der "Duden“ wird 125 Jahre alt. Im Jahr 1880 erschien das Standardwerk zur deutschen Rechtschreibung zunächst mit 27 000 Wörtern auf 187 Seiten. Da sich alle danach richteten, war es ab 1902 das für die deutsche Rechtschreibung verbindliche Wörterbuch. Heute findet man im Duden 125 000 Begriffe - gedruckt oder auf CDROM. JUMA 1/2006
5
www .auer-verlag.de
27
KONU: WANN BEGINNT DIE STUNDE’’ DERS: Almanca SINIF: 10. Sınıf SÜRE: 20 – 25 dakika ÖĞRENME ALANI: Konuşma KAZANIM: - Kendisine yöneltilen basit ve kısa cümlelerden oluşan sorulara cevaplar verir. - Bilgi edinmek amacıyla basit sorular sorar. ARAÇ, GEREÇ, ORTAM: Diyalog şeması, Tepegöz SÜREÇ Ders kitabında yer alan ‘’ Wann beginnt die Stunde?’’ adlı diyalog sınıfta işlendikten sonra bu konuşma etkinliği yapılabilir. 1. Metinle ilgili olarak hazırlanan diyalog planı tepegöz ile duvara yansıtılır. 2. Öğrenciler diyalog şemasında yer alan anahtar sözcükler yardımı ile cümleleri tamamlayarak, diyalogu dramatize ederler. DİALOGPLAN ZU ‘’ WANN BEGINNT DIE STUNDE’’ Lena wann wann… … 1. Stunde?
… 8.00 Uhr
haben … Erdkunde?
Nein … Deutsch
… Deutsch, gut?
Ja, …Lehrerin interessant Deutschunterricht
…Wörter leicht merken?
Nicht …Trick: Papier, schreiben
Und … ?
hängen, Wand, automatisch, lernen
… Idee!
Wie spät… ?
7.55 Uhr, Unterricht … gleich
DEĞERLENDİRME Öğrencilerin, diyalog şemasında boş bırakılan yerleri doğru sözcüklerle tamamlamalarına, kendilerine verilen ipuçlarını kullanmalarına dikkat edilmelidir. Bu etkinlik esnasında telaffuza ağırlık verilmelidir. Çalışmanın sonunda öğrencilerden, ikili gruplar hâlinde bildik bir durumla ilgili anahtar sözcükleri içeren bir diyalog şeması hazırlamaları ve sınıfta dramatize etmeleri istenmelidir.
28
MEINE FAMILIE DERS: Almanca SINIF: 10. Sınıf SÜRE: 25 – 30 dakika ÖĞRENME ALANI: Yazma KAZANIM: - Kendisini, ailesini ve çevresini tanıtan basit yazılar yazar. ARAÇ, GEREÇ, ORTAM: Çalışma kâğıdı
SÜREÇ Aşağıda verilen aile ağacını öğrencilerin kendi ailesine göre doldurmalarını ve bunu bir paragraf halinde yazmalarını isteyiniz. MEIN FAMILIENBAUM die Oma …………..
der Opa ………......
die Oma …………..
die Mutter …………..
die Schwester ………………..
der Opa ………......
der Vater …………..
Ich ………………..
der Bruder ………………..
Schreibe einen Text! Ich bin ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….
DEĞERLENDİRME 1. Öğrencileriniz aile ağacındaki bilgileri doğru olarak yazabiliyorlar mı? 2. Ailesini ve kendisini basit bir metinle tanıtabiliyor mu?
29
EK 7
PROJE ÇALIŞMALARI İÇİN ÖNERİLEN KONULAR Aşağıdaki örnekler öğretmene dersin düzenlemesinde fikir vermektedir. Proje konuları derste okutulan konulara göre belirlenir ve öğrencilere keşfetme ve bilgilenme imkânı sağladığı için yaptıkları işten sevinç duymalarını ve yaratıcılıklarını ortaya koymalarını sağlar. Bir öğretim yılı içerisinde iki projecinin uygulanması önerilmektedir. Projekt: 'Meine Familie'
oder: ‘Unsere Großfamilie‘
Familien(stamm)baum, mit Bildern von Familienmitgliedern (+ Haustieren) y Schüler erstellen Collagen mit Bildern und Steckbriefen y Schüler berichten über ihre Familienmitglieder y Schüler erzählen über die Zukunft: eigene Familie, Kinder DaF-Bezug y über Familienmitglieder und Haustiere erzählen, Aktivierung des Wortschatzes, Wortschatzerweiterung Projekt: 'Unsere Schule' Wandzeitung, Internetseite, Fotoreportage, Fotoausstellung, Video über die Schule, Schulhofverschönerung, ‘Schule in der Zukunft‘ y Fächerübergreifend gestalten: Informatik, Biologie, Kunst y Interviews mit Schulleitern, Lehrern, Schülern, Bediensteten u.a., y Sketche aufführen y Schulpartnerschaften initiieren DaF-Bezug y Berichte, Interviews, formelle und informelle Gespräche führen, Kommentare Projekt: 'Deutsch um die Ecke' Interviews, Dokumentation, Wandzeitung y Fächerübergreifend gestalten: Informatik, Geschichte y Interviews mit ortsansässigen Deutschen: Vertretern von Firmen y Deutsche an die Schule einladen y Dokumente aus der deutschen Geschichte am Ort sammeln und zusammenstellen y Geschichte der deutschen Schule am Ort recherchieren (Jahresberichte auswerten, Gespräche mit einheimischen Lehrern führen DaF-Bezug y Interviews durchführen, freie Gespräche führen, interkulturelle Vergleiche ziehen, Dokumentationen erstellen, Bildtexte erstellen Projekt: 'Musik ist international' Musical, Singspiel, Rap, Lieder y Fächerübergreifend gestalten: Zusammenarbeit mit Musik und Kunst y Musik einüben und präsentieren DaF-Bezug y Textproduktion, Ausspracheübung Projekt: 'Wir machen Theater' Sketche, kleine Theaterstücke, Pantomimen, Schattenspiele y Fächerübergreifend gestalten: Zusammenarbeit mit Musik und Kunst y Situationen/Texte aus dem Lehrbuch dramatisieren y Kulissen und Kostüme erstellen DaF-Bezug y Dialoge erstellen und spielen, Textpräsentation, Ausspracheübung
30
Projekt: 'Meine Stadt‘/‘Mein Dorf' Wandzeitung, Broschüre, Fotocollagen, Bilder und Realien-Ausstellung über die eigene Stadt und ihre Sehenswürdigkeiten, Material zusammentragen und beschreiben y fächerübergreifend gestalten: Zusammenarbeit mit Geschichte und Tourismus y Interview mit deutschen Touristen: Wie gefällt es Ihnen in .. ? y Was würdest du einem Touristen zeigen? y Positives - Negatives y einen Werbeslogan für die eigene Stadt schreiben DaF-Bezug y Werbeslogans selbst schreiben, Interviews machen und auswerten Projekt: 'Essen und Trinken' Kochbücher, Kalorienkalender, Bilder aus Magazinen und Broschüren y fächerübergreifend gestalten: Zusammenarbeit mit Biologie und Geschichte y Interviews über Essgewohnheiten der Schüler / der Lehrer y Untersuchen: Essgewohnheiten der Deutschen (Vorurteile prüfen!) y Werbeanzeigen sammeln, Schlankheitskuren, Diätangebote y Typisch deutsch: Käsekuchen y Backen/kochen und gemeinsam essen y Tischsitten und Essgewohnheiten y Klassenkochbuch mit typischen Leckereien y Rezepte aufschreiben DaF-Bezug y Landeskunde, interkulturelle Vergleiche, Speisen benennen, Rezepte verstehen, schreiben, Anweisungen, Statistiken beschreiben und auswerten Projekt: 'Feste feiern' z.B. Karneval Ein landestypisches Fest feiern, Einladungskarten, Plakate y ein Fest vorbereiten; zusammen mit Kunst / Werken und Musik y dazu einladen y das Fest feiern y passende Kleidung zusammen stellen y Masken erstellen DaF-Bezug y Landeskunde, interkultureller Vergleich, Einladungen schreiben, Projekt: 'Kommunikation heute' Internet-Rallye (Thema: Deutschland) y fächerübergreifend gestalten: Zusammenarbeit mit Informatik y Motivation: Surfen im Internet y Kontaktaufnahme mit Schulen in Deutschland y Erstellen einer Internet-Rallye zum Thema Deutschland (Bildung/Städte) DaF-Bezug y Schreiben im Internet; Auskünfte einholen; landeskundliche Kenntnisse erweitern Projekt: 'Wir reisen durch Deutschland'
'Wir reisen durch das Heimatland'
Reiseführer, Kalender, Diapräsentation, Plakate y fächerübergreifend: Zusammenarbeit mit Tourismus y Postkarten, Prospekte, Fotos sammeln y eine Diapräsentation veranstalten y einen Fotokalender mit Untertiteln versehen DaF-Bezug y Landeskunde, interkultureller Vergleich; Postkarten schreiben; einen Diavortrag halten; Fotos beschreiben
31
Projekt: ‘Briefe schreiben‘ - 'Briefpartnerschaft' Briefe und andere Texte y fächerübergreifend: Zusammenarbeit mit Informatik y Kontakt mit deutschen Schulen über E-Mail, Internet und Post y Briefe früher - Briefe heute, z.B.: Ausschnitte aus Briefromanen DaF-Bezug y Briefe schreiben, interkultureller Austausch, Landeskunde Projekt: 'Idole - Leitbilder - Vorbilder' Collage, E-Mail-Briefe, Wandzeitungen, Lieder, Raps, Interviews y Eigenschaften des Idols/Vorbildes y Bezüge zur eigenen Realität herstellen y Rollenspiele: Star - Interviewer DaF-Bezug y Rollenspiele, Interviews vorbereiten und durchführen, E-Mail-Briefe, Lieder/Raps Projekt: 'Natur und Umwelt' ‚Saubere Umwelt‘: Schulhof, Plätze in der Stadt, Denkmäler, Ausflugsziele Wandzeitung, Interviews, Dokumentation y fächerübergreifend: Zusammenarbeit mit Biologie y putzen säubern und gestalten des Schulhofes y Recyclingsmöglichkeiten erkundigen (Vergleich mit Deutschland) y Fotowettbewerb: Thema: ‚Müll‘: vorher - nachher y z.B. eine Geschichte erzählen, evt. mit einer Collage: ‚Ein Baum erzählt‘ DaF-Bezug y Interview machen, eine Reportage erstellen, beschreibende/erzählende Texte verfassen Projekt: 'Kunst am Ort' (z.B. Angebote der ‘Goethe-Institute‘ nutzen) Theater/Konzert/Ausstellung/Kino u.a. im Goethe-Institut, Kritiken, Fotos, Programme, Plakate, Bibliothek des Goethe-Instituts besuchen y Motivation: Theater-/Konzert-/Ausstellungsbesuch y Vorbesprechung/Nachbesprechung y Kritiken schreiben y Plakate besorgen y Programme besorgen, schreiben, zusammenstellen DaF-Bezug y Inhaltsangaben, Kritiken, Programme, Wegbeschreibungen schreiben Projekt: 'Tourismus' Werbeprospekte, Kataloge von Reiseveranstaltern, Interviews, Ausstellung y fächerübergreifend: Zusammenarbeit mit Tourismus y Motivation: Gang zum Lufthansabüro y Prospekte auswerten y Interviews am Flughafen mit deutschen Touristen y Interviews mit Menschen, die im Tourismus arbeiten: Reiseführer, Hotelangestellte y Herstellung eines Werbeprospektes (appellativer Text) y Vergleiche mit landesinternen Informationen über die Bedeutung des Tourismus DaF-Bezug y Interviews vorbereiten und durchführen; Statistiken erstellen und auswerten; appellative Texte verfassen Projekt: 'Zukunft' Science Fiction-Texte: Familie, Schule, Stadt etc., Comics, futuristische Landkarten y Idealvisionen - Horrorvisionen von der Zukunft y Zukunftserwartungen, Zukunftsängste y Umweltzerstörung/Rettung der Umwelt y Literatur, Filme, Comics, Cartoons auswerten DaF-Bezug y Ausschnitte von Ganzschriften, kreatives Schreiben, Tagebuch führen
32
X. PROGRAMDA YER ALAN ATATÜRKÇÜLÜKLE İLGİLİ KONULAR “Atatürkçülükle ilgili konular”ın ortaöğretim kurumlarını kapsayan konulardan “Yabancı Dil” ile ilgili olanlara programda aşağıdaki şekilde yer verilmiştir.
SINIF
10
11
12
KONULAR
AÇIKLAMALAR
Atatürk’ün Hayatı • Öğrenim hayatı • Askerlik hayatı • Siyasi hayatı
Bu konulara öğretim programında öğrenme alanlarında yer alan kazanımlar dikkate alınarak 10 Kasımı içine alan Atatürk Haftası, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı’na yer verilmelidir.
Atatürk İlkeleri • Cumhuriyetçilik • Milliyetçilik • Halkçılık • Devletçilik • Laiklik • İnkılapçılık
Öğretim programında öğrenme alanında yer alan kazanımlarla ilişkilendirme yapılarak, Atatürk ilkelerinin adları verilerek bir/ birkaçı kısaca açıklanmalıdır.
Atatürkçülüğün nitelikleri, düşünce sistemi ile Atatürkçü Düşünce Sistemi • Atatürkçülüğün nitelikleri Türk ilgili konularda, öğretim programının uygun milletinin ihtiyaç-larından bir bölümünde bir parça hâlinde işlenecektir. doğmuş olması, temelinde millî kültür olması, aklı ve bilimi esas alması, kişi hak ve hürriyetlerine önem ver-mesi, yurtta ve dünyada barışı esas alması, evrensel olması
Programda yer alan “Atatürkçülük ile ilgili konular” öğrenme alanlarında yer alan kazanımlara uygun olarak ve öğrenci merkezli “anlama” ve “anlatma” çalışmalarıyla işlenmelidir.
Kaynak: MEB TTKB: ‘’Atatürkçülükle ilgili Konular’’. MEB, Ankara: 2000
33
XI. 10. SINIF İKİNCİ YABANCI DİL ALMANCA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 10. SINIF ÖĞRENME ALANLARI
KAZANIMLAR
AÇIKLAMALAR
1. Sözlerin yavaş ve üzerine basa basa söylendiği, söylenenlerin ne anlama geldiğinin anlaşılması için yeterli duraksamaların yapıldığı bir konuşmayı anlar. 2. Günlük hayatta sık kullanılan kelime ve sözcük gruplarını fark eder.
DİNLEME
3. Tekrarlama, işaret etme ve çeviri yoluyla destek verildiğinde söylenenleri anlar. 4. Alışkanlıkları ile ilgili konularda sorulanları anlar.
4. Hobiler vb.
5. Konuşmalarda sık sık kullanılan selamlama, veda etme veya özür dileme gibi ifadeleri anlar.
5. Televizyonda bir program başlarken seyircilerin selamlanmasını anlama; dinleme CD’sinden radyodaki bir röportajda geçen teşekkür ve vedaları anlama
6. Birçok dilde ortak olan kelime, isim ve sayıları çok yavaş konuşulduğunda anlar. 7. Dinlediklerinde geçen sayıları, bir ürünün fiyatını ve saatleri ayırt eder. 8. Bildik bir konuda, zaman ve mekân gibi bilgileri saptar.
8. Arkadaşları ile randevulaşma; bir toplantıda, kurs-ta vb. programın saat kaçta başlayacağını anlama; okulda yapılan dersin saati, tarihi ile ilgili bilgileri anlama
KONUŞMA
Alt Öğrenme Alanı
Karşılıklı Konuşma
1. Günlük hayatta kullanılan selamlaşma, hitap, rica, özür ve teşekkürle ilgili basit ifadeleri söyler. 2. Kendisini basit cümlelerle tanıtır. 3. Yiyecek ve içecek sipariş etmek için gerekli ifadeleri söyler. 4. Sevdiği ve sevmediği şeyleri basit ifadelerle anlatır. 5. Kendisine yöneltilen basit ve kısa cümlelerden oluşan sorulara cevaplar verir. 6. Basit ve kısa cümlelerle sorular sorar.
34
2. Adını, yaşını, doğum yerini, doğum tarihini, uyruğunu, devam ettiği okulu, sınıfını, hobilerini söyleme 4. Bir arkadaşına hobilerini anlatma, onun sevdiği şeyleri sorma, sevdiği müzik hakkında konuşma, sevdiği ve sevmediği yemekleri söyleme
ÖĞRENME ALANLARI
KAZANIMLAR
Sözlü Anlatım
OKUMA
KONUŞMA
7. Jest ve mimiklerin de yardımıyla küçük alışverişler yapabilecek şekilde kendini ifade eder. 8. Basit bir şekilde rakamları söyler. 9. Kısa ve basit telefon konuşmalarını anlar ve buna uygun kısa cevaplar verir. 1. Kendisini, ailesini, yakın çevresini, hobilerini kısa cümlelerle tanıtır. 2. Hoşlandıklarını ve hoşlanmadıklarını açıklar. 3. Adresi, telefon numarası, yaşı, doğum yeri ve doğum tarihi hakkında bilgi verir. 4. Alfabede bulunan harfleri, bildiği kelimeleri, ifade biçimlerini, cümle örneklerini anlaşılır şekilde seslendirir. 5. Öğrendiği yeni kelimeleri ve çok basit kelime gruplarını konuşmalarında kullanır. 6. Kelime ve kelime gruplarını ''und'', ''oder'' gibi basit bağlaçlarla bağlar. 7. Bilgi edinmek amacıyla basit sorular sorar. 8. Ana dilde veya birinci yabancı dilde yapılan sözlü anlatımların içerdiği bilgileri veya soruları öğrendiği dilde kısa cümlelerle özetler.
1. Okuduklarında bildiği az sayıdaki kelimeyi ve kısa sözcük gruplarını fark eder. 2. Kelimeler ve sözcük grupları ile ilgili resimleri eşleştirir. 3. Günlük hayatla ilgili okuduğu basit cümleleri anlar. 4. Basit metinlerin içeriklerini başlıklardan tahmin eder. 5. Basit metinleri ‘wer? wann? wo?’gibi sorular sorarak anlamlandırır. 6. Sinema programından bir film seçer, filmin zamanını ve yerini ayırt eder. 7. Resimlerle desteklenen kısa ve basit yönergeleri uygular. 8. Resimlerle desteklenen yer bulma ile ilgili yazılı bilgiyi anlar. 9. Menüden yemek seçer.
35
AÇIKLAMALAR 8. Sayı, miktar, ölçü, para, saat, tarih içeren ifadeleri söyleme
6. “Gehen wir ins Kino oder ins Theater?” gibi cümleleri bağlama
7. kamuya açık alandaki tabelalar, vb.
YAZMA
ÖĞRENME ALANLARI
KAZANIMLAR 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Kişileri, eşya, olay ve yerleri kısa ve basit şekilde yazarak tanıtır. Çevresini kısa ve basit şekilde betimler. Kelime ve kelime gruplarını ''und'' ve ''oder'' gibi basit bağlaçlarla bağlar. Düzeyine uygun yazım kurallarını gerekli yerlerde kullanır. Basit kayıt formlarını ve anketlerdeki kişisel bilgileri doldurur. Kişisel bilgileri yazılı olarak ifade eder ve başkalarına da yazılı olarak sorar. 7. Bildiği bir konuda yer ve zaman ile ilgili bilgileri not alır.
DİL BİLGİSİ Satzarten
Hauptsatz und Hauptsatz
AÇIKLAMALAR
1. Okul arkadaşları, okulla ilgili deneyimleri, çevresindeki belli başlı yerleri tanıtan yazılar yazma 2. Sınıf panosuna, okul gazetesine ilan vb. yazılar yazma 5. İsim, adres, uyruk vb. bilgileri doldurma 6. Anket, günlük, yıllık vb. hazırlama
AÇIKLAMALAR •
Aussagesatz: Die Sonne scheint.
•
Fragesatz mit Fragepronomen: Wann kommst du?
•
Fragesatz ohne Fragepronomen: Kommst du?
•
Ja-/ Nein-Frage; Bist du müde?
•
Imperativsatz: Schließe das Fenster!
•
Direkte Rede: Er sagt: “Ich komme!“
•
Hauptsatz: İki temel cümlenin "und" ile bağlanmasıdır.
•
Ich gehe in die Schule und ich lerne Deutsch.
36
Dil bilgisi kurallarının iletişimsel bir işlevi vardır. Dil bilgisi mutlak amaç olmamalıdır. Kuralların ve terimlerin öğretilmesi ancak dil kullanımı desteklendiğinde anlamlı olur. Dil bilgisi yapılarının öğrenilmesi, dil bilgisine ait kavramlara ve zamana göre farklılık gösterdiğinden bunların uygun alıştırmalarla desteklenmesi ve pekiştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, 1. yabancı dil ile yapılan bilinçli karşılaştırmalar, kuralların anlaşılmasını, bu kuralların kendi başına keşfedilmesini ve ifade edilmesini de kolaylaştırır.
DİL BİLGİSİ Verben
AÇIKLAMALAR • Konjugation der Verben im Präsens, Perfekt
KELİME DAĞARCIĞI
• Modalverben: können, müssen, mögen, wollen • können + Infinitiv: Ich kann singen. • Konjugation dieser Modalverben im Präsens • Modalverben mit trennbaren Verben im Präsens: • Ich kann wiederkommen. - Ich komme wieder. • Hilfsverben: sein, haben, werden • Indikativ: Präsens: ich gehe • Präteritum: ich ging • Perfekt: ich bin gegangen • Imperativ: Öffne das Fenster, bitte!
Verb-Valenz der Verben
• Ich bin Schüler. (Nominativ-Ergänzung) • Sie hat braune Augen. (Akkusativ-Ergänzung) • Er ist in Frankreich. (lokale-Ergänzung) • Ich gehe nach Hause. (Direktiv-Ergänzung als feste Wendung)
Yaklaşık 450 kelimedir. Kelime öğreniminde esas olan, öğrenilen kelime sayısı değil, bunların aktif ve doğru kullanımıdır. İngilizciden sonra Almanca öğreniminde önemli olan, baştan itibaren İngilizceyle benzer ve kolay tanınabilen kelimelerin öğrenilmesidir. Ancak, bu benzer kelimelerin söylenişlerindeki farklılığa ( Name – name, Telefonnummer - telefonnummer vb.) dikkat edilmelidir. Aynı şekilde, yazılışları benzer, anlamları aynı (thousand – tausend) ve yazılışları benzer, anlamları farklı olan kelimelere (light – liegt, vb.) dikkat çekilmelidir . Öğrenciler dil öğrenmeye başladıklarından itibaren aktif kelime dağarcığının yanında, öncelikle karşılarına çıkan ve daha sonra kısmen aktif olarak kullanmaya başladıkları pasif kelime dağarcığı da edinirler. Anlamları çağrışım ve benzerlik yoluyla bulunabilen kelimelerin (Sommer: heiß, Schwimmbad, sich bräunen, Eis essen, ...), kelime gruplarının
(Sommer: Sommerkleid, Sommerferien,
37
Nomen
• Genus; Kasus; (Nominativ, Akkusativ, Dativ als feste Wendung (z.B. in • der Schweiz, in der Türkei); Singular- und Pluralbildung • Ersatzkonstruktion für Genitiv: Das Buch von Karla. • Namen von Städten und Ländern: Istanbul ist eine schöne Stadt. • Komposita (Neubildung aus zwei Nomen) • Sonnenbrille - Fahrradhelm
DİL BİLGİSİ
AÇIKLAMALAR •
Artikel
Sommerhaus) ve İngilizce karşılığı da aynı olan enternasyonal kelimelerin öğrenilmesi (Information, Sport), potansiyel kelime dağarcığını zenginleştirmektedir. Önerilen Ek Çalışmalar Metinler: Basit düzeyde kısa metinler, konuları açısından program temalarına uygun kısa öyküler Sunuş Biçimi: Piyesler, radyo oyunları, anketler, kısa sınav Günlük hayatta yaşanan durumları içeren proje konularını dramatize etme Grup içinde hazırlanan ve oynanan piyeslerin ses kaydını yapma ve değerlendirme Örnek: Meine Familie; 'E- Mail - Briefe'
•
Jeweils im Nominativ, Akkusativ
•
Grundregel: Substantive immer im Zusammenhang mit dem Artikel lernen
•
bestimmter Artikel: der - die - das / die
•
den - die - das / die
•
dem - der - dem / die
•
unbestimmter Artikel: ein, eine, ein,
•
Negativartikel: kein, keine, kein
38
•
Pronomen
•
Personalpronomen im Nominativ:
•
Akkusativ: mich, dich, ihn, sie, es, uns, euch, sie Sie
ich, du, er, sie, es, wir, ihr, sie, Sie
•
Possessivpronomen: mein, dein, sein, ihr, sein, unser, euer, ihr, Ihr
•
Fragepronomen: wer? wie? was? wann? wo? warum? wohin?
•
Indefinitpronomen: alle, einige, viele
•
unbestimmtes ‘man‘: Man kann schwimmen gehen.
•
Anredepronomen (Höflichkeit/Erwachsene): Sie - Ihnen (Singular/Plural)
•
Wann kommen Sie mich besuchen?
• Wie geht es Ihnen? -unpersönliches 'es': Wie geht es dir? Wie geht es Ihnen? (Nur als feste Wendung)
Konjunktionen und Subjunktionen
•
Konjunktionen: und, oder
DİL BİLGİSİ Adjektive
AÇIKLAMALAR • prädikativer Gebrauch (unflektiert): Rainer ist fröhlich. • Komparation: Positiv, Komparativ, Superlativ • fröhlich - fröhlicher - am fröhlichsten • gern - lieber - am liebsten
Adverbien
• Temporal-Adverbien: heute, morgen, oft, manchmal, nie,
Präpositionen
wichtige Präpositionen: an, auf, hinter, in, neben, unter, zwischen, vor, über, zu, mit, von, bis, seit Präposition + Artikel: in + das = ins, in + dem = im, von + dem = vom
Zahlen
• Kardinalzahlen (bis 1000); Ordinalzahlen bis 31
• Modal-Adverbien: sehr, gern, natürlich, vielleicht, leider, ...
• Uhrzeit / Datum / Jahreszahlen
39
Temalar
Açıklamalar
Themenbereiche aus der direkt erfahrbaren Umwelt:
Konu ve içeriklerin seçiminde, öğrencilerin gelişmekte olan kişilikleri ve içinde bulundukları çevre şartları da dikkate alınmalıdır.
• • • • • • • • •
Kennen lernen / begrüßen / vorstellen / verabschieden Meine Freunde / meine Familie Hobbys / Sport Wohnen Schule / Tage / Wochen / Monate Essen und Trinken / Einkaufen Wetter / Jahreszeiten Reisen / Reisemöglichkeiten Telefonieren / Kommunikation
İşlenecek konularda ülke bilgisine de yer verilerek öğrencinin yabancısı olduğu dünya ile kendi dünyasını karşılaştırmasına imkân verilmelidir. Yandaki konular belli bir işleyiş sırasına göre verilmemiştir.
AÇIKLAMALAR 10. sınıfta dil bilgisi ve becerilerin kazandırılması, dilin yapısının belli kurallar çerçevesinde verilmesi ile gerçekleşir. Dersin ana materyali öğretim programıdır. Derste diğer materyallere de yer verilmelidir. Derste kullanılan dil, mümkün olduğunca Almanca olmalıdır, böylece öğrenci işlevsel tek dillilik prensibini edinir. Tek dil kullanımının, dersi olumsuz etkilemesi hâlinde Türkçe’ye başvurulmalıdır. Birinci yabancı dil İngilizce dersinde kullanılan öğrenme tekniklerinin, Almanca dilinin öğrenilmesinde de faydalı olabileceği düşünülmektedir. Öğrenciler, başarılı buldukları öğrenme tekniklerini denemeli, kendileri için en uygun öğrenme yollarını bulmalı ve bunu temel alarak kendi başlarına öğrenmeye devam edebilmelidirler. Öğrenme, otokontrol ve tekrar etme sırasında kullanılabilecek kelime öğrenme teknikleri şöyle sıralanabilir. • Kelimeleri metnin içeriğinden anlama, hatırlatıcı işaretlemeler yapma, kelime karteksi ve fihrist oluşturma çalışmaları. • Anlam bakımından birbiri ile bağlantılı kelimelerin, eş ve zıt anlamlı kelimelerin kullanımından yararlanma. • Sözlükle çalışma.
40
XII. 11. SINIF İKİNCİ YABANCI DİL ALMANCA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 11. SINIF ÖĞRENME
DİNLEME
ALANLARI
KAZANIMLAR 1. Yavaş ve basit konuşmaları kendisine yardımcı olunduğunda anlar. 2. Bildikleriyle ilgili kısa, basit ve net talimatları anlar. 3. Dinlediklerinde zaman, mekân, isim ve konuyu ayırt eder. 4. Aile, okul, ev, iş, yakın çevre gibi kişisel bilgileri içeren temel sözcük ve ifadeleri tanır. 5. Kısa basit mesajların ve duyuruların konusunu tahmin eder.
AÇIKLAMALAR 2. Almanca öğretmeninin jest mimikle “kitabın 20. sayfasını açın”, bilgisayarla ilgili “şimdi enter’e basın“ demesini ve buluşma noktasına nasıl ulaşacağını basit kelimelerle anlatan arkadaşını anlama 3. Televizyondaki çeşitli haberlerin konusunu anlama; bilinen bir konu hakkındaki bir haberde yeni olanı, spor haberlerinde sevdiği spor dalındaki sonuçları anlama
Alt Öğrenme Alanı
Sözlü Anlatım
1. Kendisini, ailesini ve çevresini tanıtırken kişisel ayrıntılarla ilgili basit soruları kısa cümlelerle cevaplandırır. 2. Telefon numarası, yaş, (doğum) tarih, fiyat ve ölçü gibi rakamsal ifadeleri kullanır. 3. Kısa bir hikâyeyi, yaşadığı olayları ve tecrübelerini anlatırken cümleleri “und”, “oder”, ‘‘weil” ‘‘und dann” gibi basit bağlaçlarla bağlar. 4. Konuşmalarında ‘’zuerst, dann, nachher, später, zum Schluss“ gibi kelimelere yer verir. 5. Türkçe ve birinci yabancı dildeki anlatımlarda yer alan bilgileri ve soruları hedef dilde basit şekilde aktarır.
KONUŞMA
Karşılıklı Konuşma
1. Sevdikleri ve sevmediklerini anlatır. 2. Kısa ve basit telefon konuşmalarına uygun cevaplar verir. 3. Konuşmasını yüz ifadeleri (jest, mimik) ile destekleyerek küçük alışverişler yapar. 4. Bilgi edinmek amacıyla basit sorular sorar.
41
1. Hobilerini anlatma
ÖĞRENME ALANLARI
KAZANIMLAR 1. 2.
OKUMA
Kısa metinlerde isimleri, sayıları, kelimeleri ve basit yapıları ayırt eder. Okuma gerektiği kadar tekrarlanırsa, basit metinler içindeki belirli bilgileri seçer. 3. İçerikten hareketle metnin başlığını tahmin eder. 4. Okuma öncesinde, sırasında ve sonrasında metinle ilgili soruları cevaplar. 5. Bir etkinliğin ve işin yönergelerini uygular. 6. Bağlamdan hareketle metinde verilen kelimelerin anlamını tahmin eder. 7. Metnin sonucunu tahmin eder. 8. Gündelik hayatla ilgili basit metinlerin içeriğini tahmin eder. 9. Basit ve kısa yazılmış kartpostal, e-posta veya mektupla iletilmek istenilenleri belirler. 10. Bilgilendirici kısa metinlerde kişiler ve yer ile ilgili bilgileri saptar.
AÇIKLAMALAR
YAZMA
11. Resimlerle desteklenen kısa ve basit yönergeleri ayırt eder.
1. 2. 3. 4. 5.
6.
Bildiği kişileri anlaşılır biçimde betimler. Basit metinler yazar. Yazılarında “und”, “oder”, ‘‘weil” “und dann” gibi basit bağlaçlar kullanır. Sosyal ilişkilerin gerekliliğine uygun olarak metinleri kısmen hatasız yazar. Yazılarında yazım kurallarını uygular. Günlük hayatla ilgili bilgileri yer, zaman ve olay sırasını dikkate alarak başlıklar hâlinde düzenler.
42
8. Gazetedeki başlıklar, kısa yazılar, basit kısa şiirler, küçük ilanlar ve afişler 9. Partiye davet, doğum günü tebriği, yeni yıl kutlaması, geçmiş olsun dilekleri 10. Bir gazete yazısında kişiye ait yaş, oturduğu yer ve mesleki bilgileri, tuttuğu takımın oynadığı maçla ilgili yazılanları, sevdiği sanatçının CD’ sinde kendisi ile ilgili biyografik bilgileri anlama
4. Kartpostal, tebrik kartı, e-posta, SMS
6. Tatil planı, sınıf nöbet planı, ders planı, çalışma planı vb.
DİL BİLGİSİ Satzarten
AÇIKLAMALAR • Satzarten (Wiederholung)
Dil bilgisi konularında öğrenilenleri tekrar etme ve pekiştirme
• Vergleichssatz: Sie hat ein schöneres Kleid als ich.
KELİME DAĞARCIĞI
• Imperativsatz mit zweiteiligem Prädikat: Streng dich an!
Nebensatz
• Sınıfta öğrenilen yapılar;
250 yeni kelime ile birlikte yaklaşık 700 kelimeyi aktif olarak öğrenme ve kullanma
• Nebensätze mit weil, wenn,
Önerilen Ek Çalışmalar
• Infinitivsätze mit um ... zu, • Indirekte Rede: Er sagte, dass er kommt.
Verben
• Metinler: Basit Düzeyde Edebî Metinler • Özellikle konuları ve seviyesi bakımından ders kitabına uygun öyküler
• Erweiterung der Liste der unregelmäßigen Verben auf ca. 50 • Konjugation der Verben im Präsens, Perfekt und Futur I
• Sunuş: Piyesler radyo oyunları, anketler, kısa sınav
• Modalverben: können, müssen, sollen, dürfen • dürfen + Infinitiv: Ich darf ins Kino gehen.
• Günlük hayatta yaşanan durumları dramatize etme
• Konjugation der Modalverben im Präsens, Perfekt und Futur I • Modalverben mit trennbaren Verben im Präsens:
• Çeşitli konularda yazılı ve sözlü iletişimde bulunma
• Er darf wiederkommen. - Er kommt wieder. • Hilfsverben: sein, haben, werden • Indikativ: Präsens:
• Mektup arkadaşlığı yapma, farklı ülkelerde yaşayan öğrencilerle ilişkiler kurma ve projeler hazırlama
ich frage
• Perfekt:
ich habe gefragt
• Futur I:
ich werde fragen
• Metinlerini dramatize etme
• Genus; Kasus; (Nominativ, Akkusativ, Dativ, Genitiv);
Nomen
Artikel
• Grup içinde hazırlanan ve oynanan piyesleri kaydetme ve değerlendirme
• Singular-/Pluralbildung • Die fünf gebräuchlichsten Pluralformen: Endung-e
Endung-er
Endung-en / n
Endung-s
Ohne Endung
Die Tische
Die Kinder
die Augen
Die Kinos
Die Lehrer
Die Bäume
Die Bücher
die Menschen
Die Taxis
Die Teller
• Grundregel: Substantive immer im Zusammenhang mit dem Artikel lernen
43
DİL BİLGİSİ
AÇIKLAMALAR •
Fragepronomen: Welche? Welcher?
•
Indefinitpronomen: einer, keiner, man, jemand, etwas
•
Anredepronomen (Höflichkeit/Erwachsene): Sie - Ihnen (Singular/Plural)
•
Reflexivpronomen: ‘sich‘:
•
Demonstrativpronomen: dieser, diese, dieses – diese
•
Relativpronomen: der, die, das
Konjunktionen und Subjunktionen
•
Konjunktionen: und, oder, aber, denn, sondern, während
•
Subjunktionen: dass, weil, da, damit, als, wenn
Adjektive
• •
Wiederholung: Adjektive Positiv, Komparativ und Superlativ weiterer Adjektive: gern - lieber - am liebsten; gut - besser - am besten
Adverbien
•
Lokal-Adverbien: nirgends, draußen, …
•
Temporal-Adverbien: heute, morgen, später, oft, immer, manchmal, nie,...
•
Modal-Adverbien:
•
weitere wichtige Präpositionen: bei, durch, für, mit, ohne
•
Präposition + Artikel:
•
Wiederholung: Grund- und Ordnungszahlen (bis 1000)
•
Wiederholung: Uhrzeit / Datum / Jahreszahlen
Pronomen
Präpositionen
Zahlen
Paula wäscht sich.
sehr, gern, natürlich, vielleicht, leider, ...
bei + dem = beim
44
Temalar
Açıklamalar Temaların seçimi, öğrencilerin ilgi, istek ve gelişimlerine bağlı olduğu kadar yakın çevrelerine ve burada edindikleri deneyimlerine de bağlıdır. Konu alanları ve içerikler, aynı zamanda öğrencilerin toplumsal çevreye uyum sağlama sürecindeki kişisel gelişimlerini de dikkate alır. İşlenecek her konuda ülke bilgisine yer vererek öğrencinin, farklı olan dünyayı kendi dünyasıyla karşılaştırmasına imkân tanınmalıdır. Yandaki temalar, belli bir işleyiş sırasına göre verilmemiştir.
Themenbereiche aus der direkt erfahrbaren Umwelt: • Familienfeste / Geburtstag • gesund sein / krank sein • Berufe • Natur • Jugendliche • Literatur / Einfache Erzählungen / Gedichte • Träume / Wünsche • Gesellschaft
AÇIKLAMALAR • 10. sınıfta uygulanan yöntemleri ve öğrenme tekniklerini pekiştirir. • Bağımsız etkileşimde daha ileri düzeye ulaştıran etkinlikler yapar. • Serbest konuşma ve yazmaya götüren çalışmalar yapar. Öğrenme araçlarını kendi başına kullanmayı sağlayan metotları kullanır (kütüphane, ses kasetleri, CD, bilgisayar).
45
XIII. 12. SINIF İKİNCİ YABANCI DİL ALMANCA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 12. SINIF
DİNLEME
ÖĞRENME ALANLARI
KAZANIMLAR 1. Kişisel veya aileye ait bilgiler, alışveriş, oturduğu şehir ve okul yaşantısı gibi önceliği olan konularla ilgili ifade ve sözcükleri belirler 2. Kısa, açık ve basit bir metnin, anonsun ya da mesajın ana fikrini anlar. 3. Bilinen, uluslararası içerikli konularda anlaşılır ifadeler kullanılıp anlamlı vurgu ve tonlamalar yapıldığında tek tek söylenenleri anlar. 4. Eş sesli kelimelerin anlamlarını bilir. 5. Eş sesli kelimelerin farklı telaffuzunu ayırt eder. 6. Enternasyonal fonetik yazıyı tanır. 7. Almancaya özel olan sesleri ayırt eder. 8. Basit yönergeleri uygular.
AÇIKLAMALAR
5. Weg – weg. 8. Kursta veya bir grup çalışmasında neler yapacağı konusundaki yönergeleri anlama
KONUŞMA
Alt Öğrenme Alanı
Karşılıklı Konuşma
1. Kendisini, ailesini ve çevresini betimler. 2. Basit ifadelerle sevdiği ve sevmediği şeyler hakkında konuşur, arkadaşına hobilerini anlatır, onun sevip sevmediği şeyleri ve hobilerini sorar. 3. Bilgi edinmek amacıyla “wer, wo, wie” vb. sorular sorar, kendisine yöneltilen soruları cevaplandırır. 4. Bildiği durumlarda rakamlar içeren bilgileri (sayı, miktar, para, saat, tarih) sözlü olarak ifade eder. 5. Alışveriş yerlerinde ve çeşitli hizmetler veren kurumlarda işlerini gerçekleştirecek kadar kendini sözlü olarak ifade eder.
46
2. Kendi hobilerini anlatma ve karşısındakinin hobilerini sorma
ÖĞRENME ALANLARI
OKUMA
Sözlü Anlatım
KAZANIMLAR 1. Yaşadığı olayları, gördüğü yerleri ve tanıştığı kişileri betimler. 2. Alfabede bulunan harfleri, kelimeleri, ifade biçimlerini, cümle örneklerini seslendirerek ifade eder. 3. Öğrendiği yeni kelimeleri, söz kalıplarını ve deyimleri kullanır. 4. Konuşmalarını “und, oder, weil“ bağlaçlarını kullanarak düzenler. 5. “zuerst, dann, nachher, später, zum Schluss“ gibi kelimeleri kullanarak bir olayı ve hikâyeyi gerçekleşme sırasına göre anlatır. 6. Türkçede ve birinci yabancı dilde yapılan anlatımlarda yer alan bilgileri ve soruları hedef dilde basit şekilde aktarır. 1. Güncel içerikli metinlerde sunulan bilgileri anlamlandırır. 2. Liste şeklindeki metinlerden aradığı bilgiyi seçer. 3. Resimli metinlerde ve kelime resim kombinasyonlu metinlerde ana temayı bulur. 4. Gazetedeki kısa, basit ve açık olarak yazılmış ilanlardaki kısaltmaları anlamlandırır. 5. İsimler, rakamlar, başlıklar ve resimleri olan kısa gazete haberlerindeki önemli bilgiyi bulur. 1. 2.
YAZMA
AÇIKLAMALAR
3. 4. 5. 6.
Kendi çevresinde gerçekleşen günlük olaylarla ilgili konuları kısa cümlelerle yazılı olarak ifade eder. Kendi ilgi alanları ve bildiği konularla ilgili, sınırlı kelime ve yapılarla yazılı anlatım yapar. “zuerst, dann, nachher, später, zum Schluss“ gibi basit anahtar kelimeleri kullanarak bir olayı gerçekleşme sırasına göre yazar. Yazılarında “und, aber, denn“ bağlaçlarını kullanır. Sosyal iletişimin gerekliliğine uygun olarak olayların ve isteklerin anlatıldığı kişiye özel kısa metinleri anlar ve bunlara yazılı cevap verir. Basit cümle yapıları ve cümle kalıplarını kullanarak kişiler ve çevresi (okul arkadaşları, okulla ilgili deneyimleri, çevresindeki belli başlı yerler) hakkında anlaşılır betimlemeler yapar.
47
2. Telefon rehberinden dil kurslarının telefon numaraları, ulaşım araçlarının gidiş-geliş saatleri vb. 5. Hava raporu, televizyon programı vb.
1. Okul arkadaşları, insanlar, yer ve mekânlar, okul tecrübeleri, örf ve âdetler
3. Doğum günü, aile kutlaması, düğün vb. 5. Kısa mektup, kartpostal, tebrik kartı, e-posta, SMS 6. İyi tanıdığı kişileri, hobileri, evlerinin nerede olduğunu, nasıl bir ev olduğunu açıklama
DİL BİLGİSİ Satzarten
AÇIKLAMALAR •
Dil bilgisi konularında öğrenilenleri tekrar etme ve pekiştirme
Wiederholung der Satzarten
KELİME DAĞARCIĞI
Nebensatz
Verben
Nomen
Artikel
- 200 yeni kelime ile birlikte yaklaşık 900 kelimeyi aktif olarak öğrenme ve kullanma.
•
Wiederholung der indirekten Rede
•
Wiederholung der Gliedsätze
•
Wiederholung der Relativsätze
•
Erweiterung der Liste der unregelmäßigen Verben auf ca. 100
•
Partizip des Präsens (Partizip I) mit der Endung -end: singend, arbeitend Partizip des Perfekts (Partizip II) mit der Vosilbe ge- und Endung -(e)t oder -en: gearbeitet.
• • • • • • •
Wiederholung der Konjugation der Verben im Präsens, Präteritum, Perfekt, Futur I. Wiederholung der Modalverben Wiederholung der Konjugation der Modalverben Wiederholung der Modalverben mit trennbaren Verben im Präsens Wiederholung der Hilfsverben Wiederholung der Indikativformen
•
Genus; Kasus; (Nominativ, Akkusativ, Dativ, Genitiv)
•
Singular- und Pluralbildung
•
Grundregel: Substantive immer im Zusammenhang mit dem Artikel lernen.
•
Wiederholung der Demonstrativartikel und Indefinitartikel
48
DİL BİLGİSİ Pronomen
Konjunktionen und Subjunktionen Adjektive Adverbien
Präpositionen
AÇIKLAMALAR • Revision der Personalpronomen im Nominativ, Akkusativ, Dativ, Genitiv. • Wiederholung der Fragepronomen • Wiederholung der Indefinitpronomen Wiederholung der Reflexivpronomen Önerilen Ek Çalışmalar • Wiederholung der Konjunktionen und Subjunktionen Konjunktionen: 'entweder - oder': Metinler : Basit düzeyde kısa metinler, konuları • Entweder sie kommt morgen mit dem Zug oder nächste Woche mit dem Auto açısından program temalarına uygun kısa öyküler • Steigerung und Vergleich: oft - öfter - am öftesten Sunuş Biçimi: Piyesler, radyo oyunları, • Adjektive als Nomen, z.B. Der Kluge gibt nach. Der weise Alte sprach. anketler, kısa sınav - Günlük hayatta yaşanan durumları içeren proje • Lokal-Adverbien: hier, dort, nirgends, draußen, links, rechts, ... konularını dramatize etme - Grup içinde hazırlanan ve oynanan piyeslerin • Temporal-Adverbien: heute, morgen, später, oft, immer, manchmal, nie,... ses kaydını yapma ve değerlendirme • Modal-Adverbien: sehr, gern, natürlich, vielleicht, leider, ... Örnek: auf dem Flughafen; Arztbesuch • Wiederholung der Präpositionen • Wiederholung: Grund- und Ordnungszahlen (bis Milliarden) • Wiederholung: Uhrzeit / Datum / Jahreszahlen
Zahlen
Temalar
Açıklamalar
Themenbereiche aus der direkt erfahrbaren Umwelt: • • • • • • • •
Temaların seçimi, öğrencilerin ilgi, istek ve gelişim psikolojilerine bağlı olduğu kadar, yakın çevrelerine, deneyimlerine ve alanlarına da bağlıdır. İşlenecek her konuda ülke bilgisine yer vererek öğrencinin, kendisine yabancı olan dünyayı kendi dünyasıyla karşılaştırmasına imkân tanınmalıdır. Temalar, belli bir işleyiş sırasına göre verilmemiştir.
Traditionelle Feste Stadt-/ Landleben Wissenschaft Kunst Soziale Aktivitäten / Sport Geschichte und Tourismus Werte Medien
49
AÇIKLAMALAR • • • • • •
Bağımsız çalışabilme konusunda daha ileri düzeye ulaşır. Serbest konuşma ve yazma çalışmaları yapar. Öğrenme araçlarını kendi başına kullanır (ses kasetleri, bilgisayar). Kelime türetir (örn., frei - Freiheit; schön - Schönheit), kelime dağarcığı gelişir. Deyimler kullanır. İki dilli ve tek dilli sözlüklerle çalışır.
50
XIV. SÖZLÜK algılamaya yönelik dil becerileri:
Æ Algılamaya yönelik duyduğunu anlama becerisi Æ Algılamaya yönelik okuduğunu anlama becerisi
anlama süreci:
Okuduğunu, duyduğunu anlama aşamalarını belirleyen süreç.
Avrupa Dil Gelişim Dosyası:
Bir öğrencinin yabancı dil öğrenme sürecindeki başarı ve kazanımlarını içeren belge. Æ dil pasaportu Æ dil öğrenim geçmişi (biyografisi) Æ dil dosyasından oluşmaktadır.
Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni:
Dil yeterliliklerinin tanınmasında ortak bir temel oluşturmak, farklı ülkelerdeki eğitim kurumları arasında iş birliğini artırmak amacı ile Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan metin0.
bilgi aktarımı (transfer):
1.Bir alanda öğrenilen bilginin bir başka alana aktarılması. 2.Bir bilgiyi başka bağlamda kullanarak öğrenildiğini kanıtlama.
bilişsel teknikler:
Duygusal algılamanın dışında bilme, anlama ve kavramaya yönelik teknikler.
çalışma biçimleri:
Æ tek başına çalışma Æ ikili (eşli) çalışma Æ grup çalışması Æ rol üstlenme ve oynama Æ oyun Æ serbest konuşma Æ yönlendirilmiş konuşma
çok dillilik:
Ana dil hariç birden fazla dil bilmek.
değer yargılarını algılama:
Dili öğrenilen yabancı ülkenin değer yargılarına ilişkin imgelerin oluşması.
deyimsel anlatım becerisi:
Sözlü ve yazılı anlatımda deyimleri de kullanabilmek ve anlatımı renklendirmek.
diğer alanlarla bağlantı:
Müzik, resim öğretmenleri ile iş birliği yapılarak öğrenilen yabancı dilde şarkılar öğretmek ya da resim yaptırmak, el becerilerine yönelik çalışmalar yaptırmak.
Diğer alanları da kapsayan etkinlikler, öğretim önerileri dil bilgisi sıralaması:
Öğretim sürecinde işlenmesi öngörülen dil bilgisine ilişkin ögelerin sıralanması.
dil becerisi:
Dili kullanma becerisi (okuma, konuşma, yazma, anlama).
51
dilsel üretim:
Konuşmak veya yazmak: Öğrencilerin söylemeleri/yazmaları gerekenleri günlük hayatın gerçeklerine uygun olarak öğrenmeleri.
diyaloga dayalı öğrenme:
Karşılıklı konuşmanın temel alındığı, iletişimsel yeti kazandırmak amacıyla gerçekleştirilen öğrenme.
duyduğunu anlama:
Bir dinleme metninden temel bilgiyi (global anlama), belirli bilgileri (seçici anlama) veya ayrıntıları (duyma sürecinde ayrıntıların anlaşılması) anlama.
dil yeterlik seviyeleri:
Başarı düzeyini belirleyen A1 - C2 basamakları.
etkileşim:
Birey ya da gruplar arasında karşılıklı konuşma ve iletişim. Örnek: öğretmen – öğrenci, öğrenci – öğrenci.
İletişimsel yaklaşım:
Bu yaklaşıma göre, gerçek yaşam durumlarından çıkılarak sınıfta günlük yaşam ortamı sağlanmaya çalışılır. Öğretim malzemelerinin güncelliği ve işlevi öğrenci gereksinimlerine uygun olarak düzenlenir. Yabancı dilde iletişim için gerekli konu ve yönelimler seçilip sınıfta öğretmenin egemenliği sona erdirilerek öğrencinin etkin katılımı sağlanmaya çalışılır. Tek başına, eşli, grup çalışması gibi çeşitli çalışma biçimleri, sınıf içi etkinlikler ile öğrencinin derse, öğrenmeye katılımı sağlanır.
iletişim becerisi:
Öğrencinin olası konuşma durumlarında belirli yapılara hâkim olabilmesi ve duruma uygun tepki vermesi. Yabancı dil öğretim yöntemlerinden iletişimsel yaklaşımda hedeflenen ve bir dili iletişim ihtiyacını karşılamaya yönelik bir ortamda ve uygun bir biçimde kullanarak karşılıklı anlaşmayı sağlayan beceri.
karşılaştırmalı yansıma:
Ana dil ile öğrenilen yabancı dilin ya da daha önce öğrenilen 1. yabancı dilin etkileşimi ve yansıtılması
kültürler arası empati geliştirme becerisi:
Öğrencinin kendi kültürünün yanı sıra öğrendiği yabancı dilin kültürüne karşı hoşgörülü davranması.
okuduğunu anlama:
Bir okuma metninden genel bilgiyi (global anlama), belirli bilgileri ayırt etme(seçici anlama) veya ayrıntıları (okuma metnindeki ayrıntıların anlaşılması) anlama.
öğrenme stratejileri:
Öğrencinin bilinçli ve planlı yaptığı etkinlik. Stratejiler, öğrencinin bilgiyi algılama ve kazanmasına yardımcı olur. Örnek: Öğrencilerin yabancı dil yetisini geliştirme amacıyla yapılan etkinlik.
52
öğrenme tipleri:
Æ duyarak öğrenme tipi Æ işit-taklit et öğrenme tipi Æ görerek öğrenme tipi
öğrenme ve çalışma teknikleri:
Öğrenci tarafından maksatlı ve planlı kullanılan, öğrenmeye zemin hazırlayan, yönlendiren ve kontrol etmeye yarayan, öğrenme sürecinde karşılaşılan zorlukları azaltan, öğrencinin öz güvenini geliştiren ve öğrenilecek bilgiyi daha uzun süre bellekte tutabilmeyi sağlayan teknikler.
öğrenmede süreklilik:
Kendi kendine ve yaşam boyu öğrenme.
serbest yazma:
Öğrencilerin öz fikirlerini göreceli olarak serbest ve yönlendirilmeden ifade ettikleri yazı.
ülke bilgisi:
Bir ülkenin ve halkın kültürü, yaşam biçimi vb. hakkında bilgi.
üretime yönelik dil becerileri:
Æ üretime yönelik konuşma becerileri Æ üretime yönelik yazma becerileri
yöntem ve öğrenme becerisi:
Æ öğrenme ve çalışma teknikleri Æ birlikte çalışma şekilleri Æ ana dil ile öğrenilen yabancı dilin ya da daha önce öğrenilen 1. yabancı dilin öğretiminde kullanılan yöntemlerin yansıtılması Æ ana dil ya da daha önce öğrenilen 1. yabancı dilin öğrenilen 2. yabancı dille etkileşimi ve ön bilgilerin yansıtılması.
53
Terimler
Glossar
açık öğrenme şekilleri
Lernformen, offene
Æ çalışmaya katılarak öğrenme şekli Æ söyleşi: Daire şeklinde oturularak teşkil edilen tartışma grupları Æ röportaj teknikleri
Æ arbeitsteilige Verfahren Æ Kreisgespräche Æ Interviewtechniken
algılamaya yönelik dil becerileri
Rezeptive Fertigkeiten
Æ algılamaya yönelik duyduğunu anlama becerisi Æ algılamaya yönelik okuduğunu anlama becerisi
Æ Hören Æ Lesen
anlama süreci
Verstehensprozess
Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni
Gemeinsamer europäischer Referenzrahmen für Sprachen
Avrupa Dil Gelişim Dosyası
Europäisches Sprachenportfolio
bilgi akışı (transfer)
Transfer
bilişsel teknikler
kognitive Strategien
çalışma biçimleri
Sozialformen
çok dillilik
Mehrsprachigkeit
değer yargılarını algılama
Wertvorstellungen
değerlendirme
Evaluation
deyimsel anlatım becerisi
idiomatische Ausdrucksfähigkeit
diğer alanları da kapsayan etkinlikler, öğretim fächerübergreifende Angebote önerileri (alanlar arası ilişkilendirme) dil bilgisi sıralaması
grammatische Progression
dil becerisi
Sprachkompetenz
diyaloga dayalı öğrenme
dialogisches Lernen
düzey basamakları
Kompetenzstufen
esneklik
Flexibilität
etkileşim
Interaktion
gelişim psikolojisinin etkileri
Faktoren der Entwicklungspsychologie
iletişimsel yaklaşım
kommunikativer Ansatz im Unterricht
iletişim becerisi
kommunikative Kompetenz 54
karşılaştırmalı yansıma
kontrastierende Reflexion
kültürler arası empati geliştirme becerisi
interkulturelle Kompetenz
öğrendiğini kullanabilme becerisi
Handlungskompetenz
öğrenme tipi
Lerntyp
Æ duyarak öğrenme tipi Æ işit-taklit et öğrenme tipi Æ görerek öğrenme tipi
Æ auditiver Lerntyp Æ imitativ-auditiver Lerntyp Æ visueller Lerntyp
öğrenme ve çalışma teknikleri
Lern- und Arbeitstechniken
öğrenmede süreklilik
Weiterlernen, eigenständiges und lebenslanges
öğretim biçimleri
Unterrichtsformen
öğretim organizasyonu
Unterrichtsorganisation
proje dersi
Projektunterricht
ülke bilgisi
Landeskunde
üretime yönelik dil becerileri
produktive Fertigkeiten
Æ üretime yönelik konuşma becerisi
Æ Sprechen
Æ üretime yönelik yazma becerisi
Æ Schreiben
yönlendirme bilgisi
Orientierungswissen
yöntem bilgi ve becerisi ile öğrenmeyi kapsayan beceri
Methoden- und Lernkompetenz
Æ öğrenme ve çalışma teknikleri Æ birlikte çalışma şekilleri Æ ana dil ile öğrenilen yabancı dilin ya da daha önce öğrenilen 1. yabancı dilin öğretiminde kullanılan yöntemlerin yansıtılması Æ ana dil ya da daha önce öğrenilen 1. yabancı dilin öğrenilen 2. yabancı dille etkileşimi ve ön bilgilerin yansıtılması
55
Æ Lern- und Arbeitstechniken Æ Kooperative Arbeitsformen Æ Methodenreflexion
Æ Sprachreflexion
IV. KAYNAKÇA Airasian, P.W.. Classroom assessment (second edition). McGraw – Hill, Inc.: NY. 1994 DEMİREL, Özcan, Yabancı Dil Öğretimi, Pegem Yayıncılık Ankara, 2003. GENÇ, Ayten, Wörterbuch Pädagogik - Eğitim Sözlüğü, Ankara, 1999. Ankara, Hacettepe Taş. Goodrich, A. H. Understanding rubrics. http://learnweb.harvard.edu/alps/thinking/docs/rubricar.htm Haladyna, T.M. (1997), Writing test items to evaluate higher order thinking. Allyn and Bacon: Boston. Kubiszyn, T. ve Borich, G. Educational testing and measurement: classroom application and practice. John Wiley & Sons, Inc. USA (2003). Moskal, B. M. (2000). Scoring rubric: what, when and how? Pratical Assessment, Research & Evaluation. http://ericae.net/pare/getvn.asp?v=7&n=3 ÖZÇELİK, Durmuş Ali, Ölçme ve değerlendirme. ÖSYM Yayınları (3. Basım). Ankara,1998. YILDIRIM, C, Eğitimde ölçme ve değerlendirme. ÖSYM Yayınları (4. Basım). Ankara, 1999
56