akıcı ayrıntılı
kpss 2014
güncel konu anlatımları örnekler yorumlar uyarılar pratik bilgiler ösym tarzında özgün sorular ve açıklamaları
öğretim ilke ve yöntemleri 40 soru
e
kpss’ 13 d 0 2
rla a l u n o yeni k larla u r o s tır ş ı m yeni n ırla z a h e gör e n i m iste s v a n ı yeni s
Komisyon KPSS ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ISBN 978-605-364-535-1 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. © Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”
4. Baskı: Kasım 2013, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Özge Alpaslan Dizgi-Grafik Tasarım: Yakup Çiçek Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Tuna Matbaacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş. Bahçekapı Mahallesi 2460. Sokak No: 7 Şaşmaz/ANKARA (0312-278 34 84) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 16102 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 E-ileti:
[email protected]
SUNU Değerli Öğretmen Adayları,
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan “Öğretim İlke ve Yöntemleri” kapsamındaki yaklaşık 16 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup;
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri,
Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları (Modelleri-Kuramları),
Öğretim Yöntemleri,
Öğretim Teknikleri,
Kavram Öğretimi,
Öğrenme Stratejileri, Öğrenme Stilleri ve Üst Düzey Zihinsel Beceriler
bölümlerinden oluşmaktadır. Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somutlaştırılmasına ve tablolarda akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Her ünitenin sonunda,
özet,
bulmaca,
doğru - yanlış testi,
boşluk doldurma,
çözümlü test,
cevaplı test ve
çıkmış sorulara;
yer verilmiştir. Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanları ile öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle
[email protected] aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.
Komisyon
İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ............................................................... 4 Eğitim, Öğretme, Öğretim ve Öğrenme.............................................................. 4 Öğretme-Öğrenme Sürecinde Temel Kavramlar ................................................ 5 ÖĞRETİM İLKELERİ ............................................................................................. 6 Hedefe Görelik ................................................................................................... 6 Öğrenciye Görelik (Düzeye Uygunluk) ............................................................... 7 Bilinenden Bilinmeyene ...................................................................................... 7 Somuttan Soyuta................................................................................................ 8 Yakından Uzağa ................................................................................................. 8 Kolaydan Zora (Basitten Karmaşığa) ................................................................. 8 Açıklık (Ayanilik) ................................................................................................. 9 Hayatilik (Yaşama Yakınlık) ................................................................................ 9 Ekonomiklik ...................................................................................................... 10 Güncellik (Aktüalite) ......................................................................................... 10 Bütünlük ........................................................................................................... 10 Yaparak Yaşayarak Öğrenme (Etkin Katılım, İş, Aktivite) ................................ 10 Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük) ............................................................. 11 ÖĞRETİM STRATEJİLERİ .................................................................................. 11 Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi (Alış Yoluyla Öğrenme) ............................... 11 Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi (Keşif Yoluyla Öğrenme) ............................... 15 Araştırma-İnceleme Stratejisi ........................................................................... 18 ÖZET ................................................................................................................... 21 BULMACA ........................................................................................................... 22 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ .................................................................................... 23 BOŞLUK DOLDURMA ........................................................................................ 24 ÇÖZÜMLÜ TEST................................................................................................. 25 ÇÖZÜMLER ........................................................................................................ 28 CEVAPLI TEST ................................................................................................... 30 ÇIKMIŞ SORULAR .............................................................................................. 33 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................................................................... 35
2. BÖLÜM Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları (Modelleri-Kuramları) OKULDA ÖĞRENME MODELİ ........................................................................... 40 Yetenek ............................................................................................................ 40 Öğretimden yararlanma yeteneği ..................................................................... 40 Sebat/Sabır ...................................................................................................... 40 Fırsat ................................................................................................................ 41 Öğretimin niteliği .............................................................................................. 41 TAM ÖĞRENME.................................................................................................. 41 Tam Öğrenme Modelinin Değişkenleri ............................................................ 42 Öğretim Hizmetinin Niteliği ............................................................................... 43 ÖĞRETİM DURUMLARI (ETKİNLİKLERİ) MODELİ ........................................... 47 Gagne’ye Göre Öğrenme Ürünleri ................................................................... 47 Gagne’nin Öğrenme Hiyerarşisi ....................................................................... 48 Gagne’nin Öğretim Durumları Modelinin Basamakları ..................................... 49 TEMEL ÖĞRETME MODELİ .............................................................................. 52 Temel Öğretme Modelinin Ögeleri ................................................................... 52 ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ ................................................................................. 52 ÇOKLU ZEKÂ KURAMI ....................................................................................... 53 Çoklu Zekâ Kuramının İlkeleri .......................................................................... 54 Çoklu Zekâ Boyutları ve Özellikleri .................................................................. 54 YAPILANDIRMACILIK ........................................................................................ 57 Yapılandırmacı Öğretimin Temel Özellikleri ..................................................... 57 Yapılandırmacılığın Uygulandığı Bir Öğretim Ortamının Özellikleri ................. 58 Yapılandırmacı Yaklaşım Türleri ...................................................................... 59 Yapılandırmacılıkta 5E Modeli.......................................................................... 60 Yapılandırmacılıkta 7E Modeli.......................................................................... 61 BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME ............................................................................. 64 Beyin Temelli Öğrenmenin İlkeleri ................................................................... 64 PROBLEME DAYALI ÖĞRENME ....................................................................... 66 Probleme Dayalı Öğrenmenin Uygulama Süreci ............................................. 66 Yararları............................................................................................................ 68 Sınırlılıkları ....................................................................................................... 69 İŞ BİRLİKLİ ÖĞRENME ...................................................................................... 71 İş birlikli Öğrenmenin Temel Özellikleri ............................................................ 72 İş birlikli Öğrenmede Kullanılan Teknikler ........................................................ 73 Yararları............................................................................................................ 74 Sınırlılıkları ....................................................................................................... 74 AKTİF (ETKİN) ÖĞRENME ................................................................................. 76 Aktif Öğrenmenin Temel İlkeleri ....................................................................... 77
PEGEM AKADEMİ
vi Aktif Öğrenmenin Yararları ............................................................................... 77 YAŞAM BOYU ÖĞRENME ................................................................................. 78 Yaşam Boyu Öğrenmenin Ögeleri.................................................................... 78 Yaşam Boyu Öğrenmenin Temel Özellikleri ..................................................... 79 İNTERNET TABANLI ÖĞRENME ....................................................................... 80 İnternet Tabanlı Öğrenmenin Yararları ............................................................. 80 İnternet Tabanlı Öğrenmenin Sınırlılıkları......................................................... 80 İnternet Tabanlı Öğrenmede Öğretmen ve Öğrenci Rolleri .............................. 81 BASAMAKLI ÖĞRETİM ..................................................................................... 81 Basamaklı Öğretimin Basamakları ................................................................... 81 Basamaklı Öğretim Programı İçin Beş Adım.................................................... 82 UZAKTAN EĞİTİM............................................................................................... 82 Yararları............................................................................................................ 83 Sınırlılıkları ....................................................................................................... 84 KUANTUM ÖĞRENME ....................................................................................... 84 Kuantum Öğrenmenin Özellikleri ..................................................................... 85 Kuantum Fiziğinin Öğrenme ve Öğretme Ortamına Yansıması ....................... 85 Yararları............................................................................................................ 85 PROJE TEMELLİ ÖĞRENME ............................................................................. 86 MODÜLER ÖĞRETİM ......................................................................................... 90 HARMANLANMIŞ EĞİTİM ...................................................................................91 DİZGELİ EĞİTİM ..................................................................................................91 ÖZET ................................................................................................................... 92 BULMACA ........................................................................................................... 94 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ .................................................................................... 95 BOŞLUK DOLDURMA ........................................................................................ 96 ÇÖZÜMLÜ TEST................................................................................................. 97 ÇÖZÜMLER ...................................................................................................... 100 CEVAPLI TEST ................................................................................................. 102 ÇIKMIŞ SORULAR ............................................................................................ 105 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................................................................. 109
3. BÖLÜM Öğretim Yöntemleri YÖNTEM SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK İLKELER .......................................115 ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ................................................................................. 117 Anlatım (Takrir-Sunu) Yöntemi ....................................................................... 117 Tartışma Yöntemi ........................................................................................... 123 Büyük grup tartışması ................................................................................. 125 Küçük grup tartışması ................................................................................. 125
vii Buzz (Fısıltı/Vızıltı) grup tartışma tekniği .................................................... 125 Akvaryum (İç çember/ oturuş formatı) ........................................................ 126 Çember tekniği ........................................................................................... 126 Top taşıma (rulman) .................................................................................... 127 Konuşma halkası ....................................................................................... 128 Görüş geliştirme.......................................................................................... 129 Münazara ................................................................................................... 130 Panel........................................................................................................... 131 Forum ......................................................................................................... 132 Açık oturum................................................................................................. 133 Sempozyum (Bilgi Şöleni)........................................................................... 134 Seminer ...................................................................................................... 134 Kollegyum ................................................................................................... 135 Zıt panel ...................................................................................................... 136 Workshop (Çalıştay/Atölye çalışması/Çalışma atölyesi/ Düşünme atölyesi/ İşlik çalışma) ................................................................ 137 Sokrat Semineri .......................................................................................... 138 Sokratik tartışma (buldurma /doğurtmaca yöntemi) .................................... 139 Beyin fırtınası (Buluş fırtınası) .................................................................... 139 Fikir taraması .............................................................................................. 143 Beyin eseri/ürünü ........................................................................................ 143 Düşün eşleş paylaş..................................................................................... 144 Kartopu ....................................................................................................... 144 Dedikodu .................................................................................................... 144 Pazaryeri..................................................................................................... 145 Tereyağ ekmek ........................................................................................... 145 Sandviç ....................................................................................................... 145 Örnek Olay Yöntemi ....................................................................................... 150 Problem Çözme Yöntemi ............................................................................... 153 Gösterip Yaptırma Yöntemi ............................................................................ 160 Deney Yöntemi............................................................................................... 163 Bireysel Çalışma Yöntemi .............................................................................. 167 ÖZET ................................................................................................................. 170 BULMACA ......................................................................................................... 173 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ .................................................................................. 174 BOŞLUK DOLDURMA ...................................................................................... 175 ÇÖZÜMLÜ TEST............................................................................................... 176 ÇÖZÜMLER ...................................................................................................... 180 CEVAPLI TEST ................................................................................................. 182 ÇIKMIŞ SORULAR ............................................................................................ 186 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................................................................. 188
PEGEM AKADEMİ
PEGEM AKADEMİ
viii 4. BÖLÜM Öğretim Teknikleri GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ .................................................................... 192 Drama ........................................................................................................... 192 Rol Oynama ................................................................................................... 195 Eğitsel Oyunlar ............................................................................................... 197 Benzetim (Benzetişim - Simülasyon) Tekniği ................................................. 199 Mikro Öğretim Tekniği .................................................................................... 201 Soru Cevap Tekniği ........................................................................................ 203 Gösteri (Demonstrasyon) Tekniği ................................................................... 206 İstasyon Tekniği.............................................................................................. 207 Altı Şapkalı Düşünme Tekniği ........................................................................ 210 Altı Ayakkabı Uygulama Tekniği ..................................................................... 214 Argümantasyon (Dayanaklandırma) .............................................................. 216 Bilişsel Çıraklık ............................................................................................... 217 Tahmin Gözlem Açıklama .............................................................................. 219 Ekiple Öğretim ............................................................................................... 219 BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ................................................................. 220 Bireyselleştirilmiş Öğretim (Keller Planı) ........................................................ 220 Programlı Öğretim (Skinner) .......................................................................... 222 Bilgisayar Destekli Öğretim ............................................................................ 225 Tutor Destekli Öğretim ................................................................................... 228 SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ.................................................................. 229 Gezi ................................................................................................................ 229 Gözlem ........................................................................................................... 230 Görüşme ........................................................................................................ 231 Ev Ödevi......................................................................................................... 232 Sergi ............................................................................................................... 233 Diğer Teknikler ............................................................................................... 234 Listeleme .................................................................................................... 234 Kart Gösterme ............................................................................................ 234 Hızlı Tur ...................................................................................................... 234 Doğru mu Yanlış mı? .................................................................................. 234 Akran Öğretimi ............................................................................................ 235 Flaş ............................................................................................................ 235 Soru Ağı ...................................................................................................... 235 Mahkeme .................................................................................................... 235 Bilgi Kese Kağıdı ........................................................................................ 236 Tarihsel Empati ........................................................................................... 236 Akrostiş ....................................................................................................... 236 Buzkıran...................................................................................................... 236 Öykü Oluşturma .......................................................................................... 237
ix Arkası Yarın ................................................................................................ 237 Öğrenme Halkası ........................................................................................ 237 Nesi Var ...................................................................................................... 237 Mektup ya da Telgraf .................................................................................. 237 Siz Olsaydınız Ne Yapardınız? ................................................................... 237 Müze Eğitimi ............................................................................................... 238 Kum Saati ................................................................................................... 238 Öğrenme Galerisi........................................................................................ 238 Burada Herkes Öğretmen ........................................................................... 239 Bunu Kim Yapar .......................................................................................... 239 Mim (Sessiz Aktrist) ................................................................................... 239 Hazineyi Bul ................................................................................................ 239 Katılıyorum – Katılmıyorum ........................................................................ 239 Sinektik ....................................................................................................... 239 İşbaşında Eğitim ......................................................................................... 240 Tombala ...................................................................................................... 240 At Nalı ......................................................................................................... 240 Otobüs ........................................................................................................ 240 Sendika ....................................................................................................... 240 Hikaye Haritası ........................................................................................... 240 Konuşma Biletleri ........................................................................................ 240 ÖZET ................................................................................................................. 241 BULMACA ......................................................................................................... 244 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ .................................................................................. 245 BOŞLUK DOLDURMA ...................................................................................... 246 ÇÖZÜMLÜ TEST............................................................................................... 247 ÇÖZÜMLER ...................................................................................................... 251 CEVAPLI TEST ................................................................................................. 253 ÇIKMIŞ SORULAR ............................................................................................ 259 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................................................................. 263
5. BÖLÜM Kavram Öğretimi KAVRAM ÖĞRETİMİ ......................................................................................... 268 KAVRAM HARİTALARI ...................................................................................... 269 Kavram Haritası Türleri .................................................................................. 271 ZİHİN HARİTALARI ........................................................................................... 273 BİLGİ HARİTALARI ........................................................................................... 275 VEE DİYAGRAMI .............................................................................................. 276 Yararları.......................................................................................................... 276 Sınırlılıkları ..................................................................................................... 276 KAVRAM KARİKATÜRLERİ .............................................................................. 277 KAVRAM KARGAŞASI YARATMA TEKNİĞİ..................................................... 279 KAVRAM AĞI .................................................................................................... 279 ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOSU..................................................................... 280 YAPILANDIRILMIŞ GRİD .................................................................................. 280
PEGEM AKADEMİ
PEGEM AKADEMİ
x KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİ ................................................................ 281 İKİ AŞAMALI TEŞHİS TESTLERİ ..................................................................... 282 TEKZİP (ÇÜRÜTME) METİNLERİ .................................................................... 282 KELİME İLİŞKİLENDİRME TESTLERİ (KİT) ..................................................... 282 TANILAYICI DALLANMIŞ AĞAÇ (TDA) ............................................................ 283 ÇALIŞMA YAPRAKLARI ................................................................................... 284 ÖĞRETİM YAPRAKLARI .................................................................................. 284 ÖZET ................................................................................................................. 285 BULMACA ......................................................................................................... 287 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ .................................................................................. 288 BOŞLUK DOLDURMA ...................................................................................... 289 ÇÖZÜMLÜ TEST............................................................................................... 290 ÇÖZÜMLER ...................................................................................................... 293 CEVAPLI TEST ................................................................................................. 295 ÇIKMIŞ SORULAR ............................................................................................ 298 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................................................................. 299
6. BÖLÜM Öğrenme Stratejileri, Öğrenme Stilleri ve Üst Düzey Zihinsel Beceriler ÖĞRENME STRATEJİLERİ .............................................................................. 304 ÖĞRENME STİLLERİ ....................................................................................... 305 Kolb’un Öğrenme Stilleri ................................................................................ 306 Dunn ve Dunn’ın Öğrenme Stilleri.................................................................. 309 Gregorc’un Öğrenme Stilleri........................................................................... 309 DÜŞÜNME BECERİLERİ ................................................................................. 310 Eleştirel Düşünme .......................................................................................... 310 Yaratıcı Düşünme........................................................................................... 312 Yansıtıcı Düşünme ......................................................................................... 314 Metabilişsel Düşünme .................................................................................... 315 Bilimsel Düşünme Becerileri .......................................................................... 317 Yakınsak Düşünme ve Iraksak Düşünme ...................................................... 320 Yanal Düşünme ............................................................................................. 321 Analitik Düşünme ........................................................................................... 321 ÖZET ................................................................................................................. 322 BULMACA ......................................................................................................... 323 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ .................................................................................. 324 BOŞLUK DOLDURMA ...................................................................................... 325 ÇÖZÜMLÜ TEST............................................................................................... 326 ÇÖZÜMLER ...................................................................................................... 329 CEVAPLI TEST ................................................................................................. 331 ÇIKMIŞ SORULAR ............................................................................................ 333 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................................................................. 334 BULMACA ÇÖZÜMLERİ ................................................................................... 335 DOĞRU - YANLIŞ CEVAPLARI ........................................................................ 337 BOŞLUK DOLDURMA CEVAPLARI ................................................................. 338 KAYNAKÇA ....................................................................................................... 340
Eğitim Bilimleri’nde
40
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ÖSYM SORULARI
PEGEM AKADEMİ SORULARI
2013 1.
Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını oluşturmalarına yardım etmek için fasulye taneleri ile oluşturduğu kümelerle rakamları eşleştirmiştir. Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisini kullanmıştır? A)
Açıklık
B)
Bilimsellik
C)
Bilinenden bilinmeyene
D)
Somuttan soyuta
E)
10. 7 - 12 yaş grubundaki öğrencilerin duyduklarını değil gördükleri ve dokundukları nesneleri daha iyi öğrendiklerini düşünen fen bilgisi öğretmeninin “bitkilerin dokularını” işlerken sınıfa çiçek – yaprak ve mikroskop getirmesi hangi öğretim ilkesiyle ilgilidir?
Ekonomiklik
A)
Somuttan soyuta
B)
Aktivite
C)
Yakından uzağa
D)
Hayatilik
E)
Açıklık
Eğitim Bilimleri Yaprak Testler Test - 117 / 10. Soru 14. 6. sınıfta “Çevre Hesapları” konusunu işleyen ilköğretim matematik öğretmeni öğrencilerinden, eve gidince metre ile odalarının kenar uzunluklarını bulup not etmelerini ister, ertesi gün de bu uzunlukları kullanarak odalarının çevre uzunluklarını hesaplamayı öğretir. Buna göre ilköğretim matematik öğretmeni 6. sınıfta hangi öğretim ilkesini kullanmıştır? A)
Bilinenden bilinmeye
B)
Yakından uzağa
C)
Somuttan soyuta
D)
İşlevsellik
E)
Aktüalite
Eğitim Bilimleri Yaprak Testler Test - 117 / 14. Soru 1.
Hayat bilgisi dersinde “özgürlük” kavramını anlatan sınıf öğretmeni Ayşe Öğretmen, kavanozda sınıfa getirdiği bazı böcek türlerini öğrencilerle birlikte bahçeye çıkarak serbest bırakır. Ayşe Öğretmen’in “özgürlük” kavramını anlatırken yaptığı bu davranış, hangi öğretim ilkesiyle ilgilidir? A)
Bilinenden bilinmeyene
B)
Aktüalite
C)
Basitten karmaşığa
D)
Somuttan soyuta
E)
Açıklık
Eğitim Bilimleri Yaprak Testler Test - 142 / 1. Soru
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ÖSYM SORULARI
PEGEM AKADEMİ SORULARI
2013 1.
Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını oluşturmalarına yardım etmek için fasulye taneleri ile oluşturduğu kümelerle rakamları eşleştirmiştir.
3.
Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisini kullanmıştır? A)
Açıklık
B)
Bilimsellik
C)
Bilinenden bilinmeyene
D)
Somuttan soyuta
E)
Güneş sistemi konusunu işleyen bir öğretmen, önce sistemi temsil eden bir model kullanmış; daha sonra anlatım yöntemiyle Güneş sistemini, kavratmaya çalışmıştır. Öğretmenin önce modelden yararlanması, daha sonra anlatımla konuyu kavratmaya çalışması, daha çok hangi öğretim ilkesiyle ilgilidir?
Ekonomiklik
A)
Yakından uzağa
B)
Ekonomiklik
C)
Somuttan soyuta
D)
Bütünlük
E)
Bilinenden bilinmeyene
Konu Anlatımlı Kitap Öğretim Yöntem ve Teknikleri 1. Bölüm / Çözümlü Test / 3. Soru 2.
Bir öğretmen, öğretim programında yer alan “Çocuklara yönelik reklamların işlevini sorgular.” kazanımına yönelik etkinlikler planlamak istemektedir.
8.
Öğretmenin, bu kazanımı aşağıdaki becerilerden hangisi kapsamında ele alması daha uygundur? A)
Yaratıcı düşünme
B)
Eleştirel düşünme
C)
Karar verme
D)
Yansıtıcı düşünme
E)
Problem çözme
Öğrencilerine okumaları için bir metin veren öğretmen, onlardan okuduklarını çeşitli zihinsel süreçlere tabi tutarak doğruluğunu sorgulamalarını, bu süreçten anlam çıkarmalarını ve konuyla ilgili kendi kararlarını vermelerini istemiştir. Öğretmen bu etkinlikte öğrencilerinin hangi düşünme becerilerini geliştirmeyi amaçlamıştır? A)
Empatik düşünme
B)
Yaratıcı düşünme
C)
Yansıtıcı düşünme
D)
Lateral düşünme
E)
Eleştirel düşünme
Konu Anlatımlı Kitap Öğretim Yöntem ve Teknikleri 6. Bölüm / Çözümlü Test / 8. Soru 3.
Doğan Öğretmen, her dersin başında, ulaşılacak kazanımlarla ilgili öğrencilerine bilgi vermektedir. Bu uygulamanın gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir?
3.
Bir sosyal bilgiler öğretmeni dersin giriş bölümünde, öğrencilere konu ile ilgili sorular sorarak bir fıkra anlatır. Öğrencileri hedef davranışlar hakkında bilgilendirir, ön koşul öğrenmeleri hatırlatır. Buna göre dersin giriş aşamasında aşağıdakilerden hangisinin ortaya çıkma olasılığı en azdır?
A)
Öğrenmeyi somutlaştırma
B)
Öğrencide beklenti oluşturma
C)
Dersin özetini verme
D)
Öğrencileri iş birliğine yöneltme
B)
Öğrenciler konuya ilişkin beklenti oluşturacaklardır.
E)
Ön bilgileri hatırlatma
C)
Öğrenciler yeni öğrenecekleri ile eski öğrenmeleri arasında gerekli bağı kuracaklardır.
D)
Öğrenciler derse güdülenerek, istekli hale geleceklerdir.
E)
Öğrenci kendisinden ne beklendiğinin farkında olacaktır.
A)
Öğrenciler derse ve öğretmene dikkatlerini yönelteceklerdir.
Kurumsal Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 4 / 3. Soru
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ÖSYM SORULARI
PEGEM AKADEMİ SORULARI
2013 9.
Bir öğrenci, bir derste yapılanları aşağıdaki gibi sıralamıştır: I.
Öğretmenimiz çözelti kavramının ne olduğunu defterimize yazdırdı.
II.
Şekeri suyla karıştırdı. Bizden gördüklerimizi anlatmamızı istedi.
III.
Tuzu suyun içerisine karıştırdı. Gördüklerimizi anlatmamızı ve öncekiyle karşılaştırmamızı istedi.
22. Dersinde buluş yoluyla öğretim stratejisini kullanmak isteyen bir öğretmenin sıfat konusunu işlerken I.
önce sıfat ile ilgili örnekleri sunması
II.
öğrencilerin örnekleri açıklaması
III.
öğrencilerden örnekler istemesi
IV.
öğretmenin ek örnekleri vermesi
V.
öğrencilerin ek örnekleri açıklamaları ve öncekilerle karşılaştırmaları öğretmenin ek örnekler ve örnek olmayan durumları vermesi
IV.
Bir miktar kumla suyu karıştırıp şekerli çay örneği ile bu karışım arasındaki ilişkiyi açıkladı.
VI.
V.
Bizlerden örnekler vermemizi istedi. Biz de yeni örnekler sunduk.
VII. öğrencilere ek örnekler vermesi
Yapılanlardan hangileri, buluş yoluyla öğrenme yaklaşımına uygun değildir?
VIII. öğrencilerin örnek olmayanları belirlemesi, aralarındaki ilişkiyi açıklamaları
A) I ve IV
IX.
B) I ve V D) III ve IV
C) II ve III E) III ve V
öğrencileri tanım ilke ve genellemelere ulaştırması
sıralamasına uygun ders islediğinde hangi basamak ya da basamaklardaki işlemler sıralamayı bozmaktadır? A) III ve VIII
B) II, III ve IV
D) V ve VII
C) III ve VII
E) III, IV ve V
Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 8 / 22. Soru 14. Öğretmen, sınıfında altı düşünce şapkası tekniğini uygulamak istemektedir. Bu amaçla sınıfa getirdiği yarısı dolu bir su bardağını masasına koyar. Düşünce şapkalarını da öğrencilere dağıtarak öğrencilerinden şapkaların rengine uygun yorumlar yapmalarını ister. Buna göre, aşağıdaki öğrenci yorumu–şapka rengi eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
13. Ülkede yaşanan ekonomik kriz söylentileri üzerine bazı öğrenciler şu yorumlarda bulunmuşlardır. Furkan: Ekonomik kriz sayesinde insanlar, zor durumda nasıl davranacaklarını ve parasız yaşamayı öğrenmektedirler.
A)
Bardağın yarısı boştur. – Siyah
Özgür: Ekonomik kriz bir ülkede hırsızlığın, açlığın ve sefaletin göstergesidir. Ülkenin geleceğinin yok olması demektir.
B)
Bu güzel bardağın içindeki su, hayatı temsil etmektedir. – Kırmızı
Arda: Krizde insanlar zor günler geçirdiğinden için burkuluyor, üzülüyorum.
C)
Bu su temiz değildir. – Yeşil
D)
Bardağın yarısı doludur. – Sarı
E)
Bardağın yarısı dolu, yarısı boştur. – Mavi
Berk: Böyle düşünmekten çok krizin yaşanmaması için neler yapabiliriz? sorusuna cevap aramalıyız. Örneğin ekonomiye olumlu bakabilir, harçlıklarımızı biriktirerek ülke ekonomisine katkıda bulunabiliriz. Yukarıdaki diyaloglar sırasıyla altı şapkalı uygulama tekniğinin hangi şapkalarını yansıtmaktadır? A)
Sarı - siyah - mavi - kırmızı
B)
Beyaz - siyah - kırmızı - mavi
C)
Beyaz - sarı - siyah - yeşil
D)
Siyah - beyaz - mavi - sarı
E)
Sarı - siyah - kırmızı – yeşil
Konu Anlatımlı Kitap Öğretim Yöntem ve Teknikleri 1. Bölüm / Çözümlü Test / 13. Soru
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ÖSYM SORULARI
PEGEM AKADEMİ SORULARI
2013 14. Öğretmen, sınıfında altı düşünce şapkası tekniğini uygulamak istemektedir. Bu amaçla sınıfa getirdiği yarısı dolu bir su bardağını masasına koyar. Düşünce şapkalarını da öğrencilere dağıtarak öğrencilerinden şapkaların rengine uygun yorumlar yapmalarını ister. Buna göre, aşağıdaki öğrenci yorumu–şapka rengi eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A)
Bardağın yarısı boştur. – Siyah
B)
Bu güzel bardağın içindeki su, hayatı temsil etmektedir. – Kırmızı
C)
Bu su temiz değildir. – Yeşil
D)
Bardağın yarısı doludur. – Sarı
E)
Bardağın yarısı dolu, yarısı boştur. – Mavi
6.
Ozan Öğretmen, üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerin “dershaneye gitmesi” ile ilgili olarak altı şapka tekniğini kullanmıştır. I.
Beyaz Şapka : Ücret 6000. Sınıf 18 kişi
II.
Kırmızı Şapka : Yeni arkadaşlar, yeni bilgiler edineceğim, çok mutluyum.
III.
Siyah Şapka : Evime yakın, taksit yapıyorlar, yayınları güzel, önceki yıllarda başarısı yüksek.
IV.
Sarı Şapka : Ücret fazla, eğitimi iyi değilse yayınları kötüyse emekleri boşa gider.
V.
Yeşil Şapka : Alanında uzman öğretmenler derse giriyor, doğru ve eksiksiz bilgiler edinirim. Etüt alırım, takviyelerle kendimi geliştiririm.
VI.
Mavi Şapka : Tüm bunların sonunda dersaneye gitmem doğru bir karar olacak.
Buna göre Ozan Öğretmen’in öğrencileri hangi şapkaya karşılık gelen duyuşsal alanda hata yapmıştır? A) I ve II
B) I ve VI D) IV ve V
C) III ve IV E) V ve VI
Eğitim Bilimleri Yaprak Testler / Test 130 / 6. Soru 12. Hakan Öğretmen “Buluşlarla teknolojik gelişmeleri ilişkilendirir.” kazanımına ilişkin olarak aşağıdaki uygulamaları sırasıyla yapmıştır. “Buluşlar ve teknolojik gelişmelerin sosyal yaşam ve çevre üzerinde ne gibi etkileri vardır?” sorusunu sormuş, öğrencilerine altı farklı renkte şapka dağıtmış, şapkaların özelliklerini anlatmış ve süreç içinde her bir şapkaya ilişkin aşağıdaki soruları sormuştur. Beyaz: Buluş, teknoloji, icat nedir? Kırmızı: Bu teknolojik ürünleri kullanmak sende nasıl bir his uyandırıyor? Siyah: Buluşlar ve teknolojik gelişmeleri hangi problemler ortaya çıkarır? Sarı: Teknolojik gelişmeler yaşamda ne gibi kolaylıklar sağlamıştır? Yeşil: Teknolojik gelişmelerin beraberinde getirdiği problemlerin canlı yaşamına zarar vermemesi için neler yapılmalıdır? Mavi: Suyun kaldırma kuvveti, telefon, ampul, kuduz aşısı, radyo, pil gibi buluşları yapan bilim adamları hangileridir? Bu uygulamada kullanılan tekniğe ilişkin olarak, Hakan Öğretmen’in bir şapkanın özelliğine uymadığı görülmüştür. Hakan Öğretmen, hangi şapkada şapkanın aslına aykırı, yanlış bir soru sormuştur? A) Yeşil
B) Beyaz D) Sarı
C) Mavi E) Kırmızı
Konu Anlatımlı Kitap Öğretim Yöntem ve Teknikleri 4. Bölüm / Cevaplı Test / 12. Soru
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ÖSYM SORULARI
PEGEM AKADEMİ SORULARI
2013 15. Bir öğretmen öğrencilerine “Nehirler tuzlu olsaydı ne olurdu?” sorusunu yönelterek 10 dakika boyunca öğrencilerden gelen fikirleri tahtaya yazıp bu fikirlerin tartışılıp değerlendirilmesini sağlamıştır. Bu öğretmen, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmıştır? A) Soru-cevap
B) Çember
D) Açık oturum
C) Forum
E) Beyin fırtınası
10. Çağdaş Öğretmen öğrenci merkezli yöntemleri yeri geldiğinde doğru olarak ve sıkça kullanmaya özen göstermektedir. Çağdaş Öğretmen’in öğretim sürecinde seçtiği ve uyguladığı bir öğretim yöntem ya da tekniği aracılığıyla öğrenciler daha önce aralarında ilişki kuramadıkları nesneler ya da düsünceler arasında ilişki kurabilmeyi öğrenmişlerdir. Böylece öğrenciler başkalarının aklına gelmeyen çeşitli sorun çözme yollarını önerebilmekte, birbirlerinin görüşüne saygı duyarak dinlemekte ve benimsemedikleri görüşün tersini kendi fikirleri olarak söyleyebilmekte ya da görüşü geliştirerek çözüm önerisi olarak belirtebilmektedirler. Görüşlerini oluştururken kendilerini kurallar, yasalar, ekonomik ve sosyal koşullarla sınırlandırmamaktadırlar. Görüşlerine ve önerilerine sahip çıkmakta, sözlerinin tahtaya yazılıp yazılmadığını kontrol etmektedirler. Çağdaş Öğretmen’in sıralanan bu özellikleri öğrencilerine kazandırdığı öğretim yöntem ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A)
Görüş geliştirme
B)
İstasyon
C)
Konuşma halkası
D)
Beyin fırtınası
E)
Örnek olay
Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 6 / 10. Soru
17. Ayça Öğretmen sınıfında oluşturduğu güven ve saygı ortamında “Farklı tanım kavram, beceri ve değerlerden yola çıkarak demokrasinin temel özelliklerini kavrar.” kazanımına yönelik olarak her öğrencinin demokrasiyi tanımlayan bir kelime söylemesini istemiştir. Böylelikle öğrencilerin demokrasinin getirileri ve özellikleri ile ilgili bilgilerini, duygularını, yeni fikirlerini ortaya koymalarını sağlamıştır. Bunları tahtaya yazmış, öğrencilerin birbirlerinin fikirlerine yaptığı katkıları birleştirerek ve bütün öğrencilerin katkı sağladığı ortak bir tanıma ulaşmıştır. Süreçte de öğrencilerin birbirlerini dinlediğini, katılımdan keyif aldığını, yaratıcılıklarını sergilediklerini ve kurallara uyduklarını gözlemlemiştir. Bu öğretim durumunda Ayça Öğretmen’in aşağıda verilen öğretim yöntemi ya da tekniklerinin hangisinden yararlandığı söylenebilir? A)
Konuşma halkası
B)
İstasyon
C)
Beyin fırtınası
D)
Görüş geliştirme
E)
Altı şapkalı düşünme
Eğitim Bilimleri 15 Deneme / 15. Deneme / 17. Soru
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ÖSYM SORULARI
PEGEM AKADEMİ SORULARI
2013 15. Bir öğretmen öğrencilerine “Nehirler tuzlu olsaydı ne olurdu?” sorusunu yönelterek 10 dakika boyunca öğrencilerden gelen fikirleri tahtaya yazıp bu fikirlerin tartışılıp değerlendirilmesini sağlamıştır.
1.
Öğretmen Sosyal Bilgiler dersinde öğrencilerden “Hak ve Sorumluluklarımız” ile ilgili akıllarına gelen tüm fikirleri söylemelerini ister. Söylenenleri tahtaya yazar ve sınıfla birlikte belirlenenleri değerlendirir.
Bu öğretmen, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmıştır?
Yukarıda bahsedilen öğretmen hangi tekniği kullanmıştır?
A) Soru-cevap
A)
Beyin fırtınası
B)
Tartışma
C)
İkili-grup çalışmaları
D)
Eğitsel oyunlar
E)
Soru-cevap
B) Çember
D) Açık oturum
C) Forum
E) Beyin fırtınası
Eğitim Bilimleri Yaprak Testler / Test - 127 / 1. Soru
11. Öğretmen “Arkadaşlar bu derste işleyeceğimiz konu ile ilgili aklınıza gelen her düşünceyi rahatlıkla söyleyebilmelisiniz. Ama hiçbir kimse söylenenlere karşı tepki göstermeyecek ve eleştirmeyecek. Sizden beklediğim söylenenlerden yeni düşünceler üretmeye çalışmanızdır” der. Böyle bir durumda öğretmenin kullandığı öğretim yöntem / tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A)
Beyin fırtınası
B)
Açıkoturum
C)
Sempozyum
D)
Münazara
E)
Altı şapka
Ezberbozan KPSS Eğitim Bilimleri Soru Bankası Öğretim Yöntem ve Teknikleri / Test - 19 / 11. Soru 16. Öğrencilerini dört gruba ayıran bir öğretmen, sınıfında dört köşeye yerleştirdiği masalara sürüngenlere, balıklara, kuşlara ve memelilere ait resimler koymuştur. Her bir grubun, masaları dolaşarak her bir masada belirtilen hayvan grubuna yönelik bir pano hazırlamalarını istemiştir. Gruplar daha önceden belirlenen plana göre tüm masalardaki çalışmaları tamamlamıştır. Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisidir? A) Köşelenme
B) Kart oyunu
D) İstasyon
C) Gösteri
E) Çember
23. 8. sınıf Türkçe dersinde, Halide Edip Adıvar ve eserleri konusunda; yazarın “Sinekli Bakkal” adlı eserini edebi yönden inceleme masası, yazar ve Sinekli Bakkal ile ilgili yazının yazılacağı eleştiri masası, yazarın biyografisinin aktarılacağı son bir masa oluşturulur. Belirli sürelerde masalarda çalışan öğrenciler, tüm masaları dolaşıp etkinlikleri gerçekleştirdikten sonra etkinlik sonlandırılır ve yapılan çalışma tüm sınıfta değerlendirilir. Buna göre, Türkçe dersinde kullanılan öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A)
İstasyon
B)
Köşeleme
C)
Görüs geliştirme
D)
Konuşma halkası
E)
Mikro öğretim
Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 11 / 23. Soru
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ÖSYM SORULARI
PEGEM AKADEMİ SORULARI
2013 16. Öğrencilerini dört gruba ayıran bir öğretmen, sınıfında dört köşeye yerleştirdiği masalara sürüngenlere, balıklara, kuşlara ve memelilere ait resimler koymuştur. Her bir grubun, masaları dolaşarak her bir masada belirtilen hayvan grubuna yönelik bir pano hazırlamalarını istemiştir. Gruplar daha önceden belirlenen plana göre tüm masalardaki çalışmaları tamamlamıştır. Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisidir? A) Köşelenme
B) Kart oyunu
D) İstasyon
C) Gösteri
E) Çember
26. “Akran Zorbalığı” ile ilgili olarak sınıf 3 gruba ayrılır. Birinci grup öykü, ikinci grup slogan, üçüncü grup ise afiş hazırlar. Ancak her grupta öğrenciler belirli bir süre çalışarak öğretmenin düdüğü ile grupları değiştirirler dolayısıyla bir grubun başlattığı etkinliği diğer grupların geliştirmesi amaç edinilir. Buna göre, “akran zorbalığı” ile ilgili olarak yapılan bu etkinlik hangi teknikle ifade edilir? A)
İstasyon
B)
Köşeleme
C)
Görüş geliştirme
D)
Beyin eseri
E)
Mikro öğretim
Kurumsal Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 3 / 26. Soru 10. “Akran Zorbalığı” konusunda öğrencilerine duyarlılık kazandırmak isteyen bir öğretmen sınıfı üç gruba ayırmış ve hikâye − slogan − afiş çalışma alanlarını oluşturmuştur. Grupların etkinlikleri yaptıkları alanlarda 5’er dakika çalıştıktan sonra yer değiştirerek, önceki grubun yaptığı çalışmaya katkıda bulunarak süreci devam ettirmek isteyen öğretmen, etkinliklerin sonunda ürünleri sınıfça değerlendirerek dersi sonlandırır. Öğretmenin “akran zorbalığını” işlerken kullandığı öğretim yöntem ya da teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Drama
B) Rol oynama D) Gösteri
C) İstasyon
E) Eğitsel oyun
Eğitim Bilimleri Yaprak Testler Test - 130 / 10. Soru 33. İlköğretim 8. sınıf Türkçe dersinde Halide Edip Adıvar’ın eserleri konusunda öğretmen üç grup oluşturur. 1. grup yazarın seçilen bir eserini, edebi yönden inceler, 2. grup yazarın eserine eleştiri getirir, 3. Grup yazarın yaşamına ait biyografi çıkartarak etkinlikler yapar. Oluşturulan bu 3 masayla 5’er kişilik gruplar 5’er dakika her masada dönüşümlü olarak çalışarak etkinliği sonlandırır en sonda yapılan çalışma sınıfça değerlendirilir. Türkçe öğretmeninin dersinde kullandığı aktif öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) İstasyon
B) Görüş geliştirme
D) Benzetim
C) Köşeleme
E) Konuşma halkası
Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 1 / 33. Soru
EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRETİM İLKELERİ VE ÖĞRETİM STRATEJİLERİ ➢
EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
➢
ÖĞRETİM İLKELERİ
➢
ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
2009 1 08 20 2 201 0 2
07 20 3
0-2 2
201
2011 2
06 20 2
12 4
20
05
20
2
13 20 3
Çıkmış Soru Ağacı
“Ne kadar bilirsen bil, anlatabildiklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır.” MEVLÂNÂ
KAVRAM HARİTASI Eğitim
Öğretme
Temel Kavramlar
Öğrenme
Öğretim
Bilinenden Bilinmeyene
Öğrenciye Görelik
Somuttan Soyuta Yakından Uzağa
Sosyallik
Kolaydan Zora
Hedefe Uygunluk
Öğretim İlkeleri
Açıklık
Etkin Katılım Hayatilik (Yaşama Yakınlık)
Bütünlük Güncellik (Aktüalite)
Sunuş (Ausubel)
Ekonomiklik
Buluş (Bruner)
Öğretim Stratejileri
Araştırma-İnceleme (John Dewey)
1. BÖLÜM EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRETİM İLKELERİ VE ÖĞRETİM STRATEJİLERİ esi Bölüm Öncam elara, öğretim ilk
vr itimde temel ka . Eğitimle Bu bölümde eğ ratejilerine yer verilmiştir rsinin st de e tim m re leri ve öğ ram geliştir vramlar prog eliştirme kitabımızda ka el m te ili ilg G i amaca ndan, Program konusu olduğu ıklanmıştır. Öğretim ilkeler ış, her aç nm ılı tla nt daha ayrı olarak kanı süreciuluğu bilimsel ulaştıran, doğr genel kabul görmüş öğretim likleri el in öz iç u y B ze r. dü yaş ve nmaktadı olarak tanımla l bu konudan soru gelyı ni düzenleme r lama olarak he ise özellikle seçilecek açısından orta ri tim stratejile re esinde etkili Öğ r. mektedi iklerin belirlenm nmaktadır. kn te ve em öğretim yönt l bir tasarım olarak açıkla ne lmektedir. rol oynayan ge da ortalama her yıl soru ge doğrun en da nd nu ri Yine bu ko ma süreçle jilerinin uygula an öğretim ilkelerinin te ra st tim re Öğ açıd tejilerinin lmaktadır. Bu dan soru soru örnekleri ile öğretim stra vardır. a r m ra la ya örnek uygu çekmekte larına dikkat ri ile işlenen bir dersin ım ad a m la gu uy jile ve sunuş strate iği ile soÖrneğin, buluş akları örnek bir sınıf etkinl ile ilgili i m jis sa leme strate uygulama ba araştırma-ince . ne Yi r. tu uş iştir rulm er şekilde gelm sorular da benz
N YAŞAMDA
başlada göreve retim okulun ilerin öğ nc ilk i re ek öğ öncelikle ahallesind ç alan bir m u Öğretmen ncilerin ur gö re D öğ ın . ’n tir da iş na m a ril men, Ada sonucund e cü sınıf ve Duru Öğret ış, bunun Bu nedenl lık bir üçün görmüştür. malar yapm sine kalaba lış nu di ça ğu en da tli K ın du . şi ol tır tım çe lı mış ek için . Ders anla dukça fark i tespit etm zenlemiştir irlerinden ol kili kuldüzeylerin e alarak dü ylerinin birb at ze kk mimikleri et di dü i ve k in st lu je uş yler i, ze un lin ul dü di rb n er zı bu st miştir. ha ncilerin ak için bede a özen gö recini öğre ını sağlam kullanmay rakl ar di al r m bi la öğretim sü n rı lır an la yapa ış ve anlaşı urmuş, on daha kolay nd nm rin lu rla ile renbu ra nc öğ ya de re öğ eçten i göz önün vranmış ve ok araç-ger özelliklerin de esnek da l imim ku de liş O in . ge lanmış, birç m tir çi ve iş se ş gösterm ncilerin ya iştir. Konu tmaya özen ve emekle Ayrıca öğre imkan verm nuları anla ko az masraf nmelerine ı re ha ar kl öğ da k ca da ra k llana ra ku kalabalık ka yaşaya a ba fın nd e nı rı in sı çerken de ük yaşamla ik düzeyler nl se om gü nu on lu rin ek ndi anlale yo ci e sosyodaha çok ke tır. Öğretm öğrencilerin a çalışmış e almış ve ay at dönemm kk ci kanları ve di aş in i ul İk in . er ne rcih etmiştir luk düzeyl def düzeyi te uş he ı n un ım ul elerine ne aş m rb te kl is hazı rilerini edin verildiği ya öğrencilerin lama bece erin başta parak el gu ya m uy lle oluşunu ve lik tli er ne şi hb çe lı, ilke ve ge rencilerin rencilere re ya öğ öğ da , ve ir üst a iş ı B ın m . as et tir tım iş ih azalm r yol izlem e yolu terc evcudunun kları acakları bi bir öğretm ca i aş zl na ul de sınıf m lu ke e er bu er m k etkinlikte genellemel ak öğrenci re ar ve ze ol e çö lı ilk ya m tle da le reke ak ve prob klerden ha an araştırar onların örne rin doğrud ile . nc tır re ış m öğ la sınıfta ise lemeyi plan e ile ders iş bir düzenlem
PEGEM AKADEMİ
4 EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Eğitimin formal boyutu sistemli olarak yürütülen bir süreç üzerine kurulmuştur. Sistem anlayışı olarak ifade edilen bu süreç girdi, işlem, çıktı ve dönütten oluşmaktadır. Sistem anlayışına paralel olarak eğitim programı hedef, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme ögeleri üzerine kurulmuştur. Öğretim yöntem ve teknikleri, programın eğitim durumları ögesi kapsamında yer almaktadır.
SİSTEM
GİRDİ
İŞLEM
ÇIKTI
DÖNÜT
EĞİTİM PROGRAMI
HEDEF
İÇERİK
EĞİTİM DURUMLARI
DEĞERLENDİRME
Kazandırılacak bilgi, beceri, tutum ve değerler
İşlenecek ünite/ tema ve konular
Öğretim sürecinde kullanılacak yöntem ve teknikler, araç/gereçler vb.
Hedefe ulaşma düzeyinin belirlenmesi
Eğitim, Öğretme, Öğretim ve Öğrenme 9 Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla, kasıtlı olarak istendik yönde değişiklikler meydana getirme sürecidir.
hoca notu
9 Eğitim, öğretme ve öğretimi kapsar. Her üç kavramdaki ortak amaç, öğrenmeyi sağlamaktır. 9 Eğitim planlı (formal) ve plansız (informal) olabilir. Bu yüzden, bireyin doğumundan, ölümüne geçen süreci kapsar. 9 Öğretmede plan zorunluluğu yoktur. Fakat, öğretim planlı olmak zorundadır. 9 Öğretim, eğitimin formal biçimidir. Her öğretimin içerisinde, öğretmenin olduğu ve eğitimin öğretim ve öğretme kavramlarını kapsadığı unutulmamalıdır.
9 Öğretme, bilinçli ve amaçlı olarak öğrenmeyi sağlama etkinliğidir. Öğrenmeye rehberlik etmek yani kılavuzlamaktır. 9 Öğretim, öğretim kurumlarında yapılan kontrollü ve örgütlenmiş (planlı) öğretme faaliyetleridir. 9 Öğrenme, yaşantı sonucu bireyin davranışlarında meydana gelen nispeten kalıcı ve izli değişikliktir.
9 Bir öğretmenin tarih dersinde, öğrencilerine Türkiye Cumhuriyeti’nin 29 Ekim 1923’te ilan edildiğini öğretmesi, öğretim ve aynı zamanda formal eğitimdir. 9 Sorulduğunda öğrencilerin Cumhuriyet’in 29 Ekim 1923’te ilan edildiğini söylemesi, öğrenmedir. 9 Babasının, Ahmet’e araba sürmeyi öğrenmesi için çalışmalar yaptırması, informal eğitim ve aynı zamanda öğretmedir. 9 Ahmet’in tek başına araba kullanabilmesi öğrenmedir.
5
PEGEM AKADEMİ
EĞİTİM
FORMAL
ÖRGÜN
İNFORMAL
YAYGIN
Planlı eğitim, örgün ve yaygın eğitim olarak kendi içerisinde ikiye ayrılır. Örgün Eğitim: Belli bir yaş grubundaki bireylere öğretim programları paralelinde aşamalı olarak verilen eğitimdir(İlköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim gibi). Yaygın Eğitim: Örgün eğitim sistemine hiç girmemiş, bu sistemin herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademelerden birinden ayrılmış kişilerin ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik eğitim faaliyetleridir.
Örgün eğitim kademeli ve aşamalıdır. Yaş sınırlaması vardır (İlköğretime 6-14 yaştakiler gidebilir.). Bazı kademeleri (ilköğretim) zorunludur. Yaygın eğitim ise her yaşa ve her düzeye hitap eder.
İlköğretimde, tasarım ve teknoloji dersinin belli bir plan ve program dahilinde yapılması formal ve örgün eğitimdir. Bireyin cep telefonunun bazı özelliklerini kullanmayı arkadaşlarından gözleyerek öğrenmesi informal eğitimdir. Bilgisayar alan birisinin bu konudaki bilgi ve becerilerini geliştirmek için bilgisayar kursuna gitmesi yaygın eğitimdir.
• Yaygın eğitimde yaş sınırlaması yoktur. 7’den 70’e herkese açıktır. İhtiyaçlara göre düzenlenir.
Eğitim kendi içerisinde önce formal ve informal olarak ikiye ayrılır. Formal eğitim ise örgün ve yaygın eğitim şeklinde ikiye ayrılır. Aşağıda verilen eğitim türlerinden hangisi diğerlerinden farklıdır? A) Ali’nin beden eğitimi dersinde yakan top oyun kurallarını öğrenmesi B) Oya’nın öğretmenin denetiminde kurallara uygun olarak damardan kan almayı öğrenmesi C) Fevzi’nin Halk Eğitim Merkezinde Adana Yöresi’ne ait oyunları öğrenmesi D) Ayça’nın annesinden yemek yapmayı öğrenmesi E) Hasan’ın dersanede İngilizce gramer konularını öğrenmesi Çözüm: Bu tip sorularda yukarıda verilen eğitimle ilgili kavram haritasından yukarıdan aşağıya doğru faydalanmakta yarar vardır. Her çeldiricide formal eğitime vurgulayacak bir sözcük olduğuna dikkat edilmelidir. Cevap D
Öğretme-Öğrenme Sürecinde Temel Kavramlar 1. Yaklaşım: Öğretimin temelini oluşturan temel felsefeyi açıklayan genel bir bakış açısıdır. Öğretimin nasıl olması gerektiği hakkında öğrenme kuramlarını temele alarak genel görüş bildirir. Örneğin yapılandırmacılık, tam öğrenme, okulda öğrenme,yaşam boyu öğrenme birer yaklaşımdır.
CA SORUSU HO
PEGEM AKADEMİ
6 2. Strateji: Amaçlara ulaşmayı sağlayan ve öğrenme ve öğretim yönteminin seçimine yön veren genel bir plandır, tasarımdır. Örneğin; Araştırma-inceleme, buluş ve sunuş stratejileri 3. Yöntem: Amaçlara ulaşmak için (bir sorun çözme, bir deney yapma vb.) bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur. Öğrenme ünitesinin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla teknikleri, içeriği, araç-gereçleri ve kaynakları ilişkili biçimde hizmete sunan bir öğretme yoludur. Örneğin, Problem çözme, tartışma, soru cevap, proje birer yöntemdir 4. Teknik: Bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma biçimi ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünüdür Teknikler, öğretme biçimini ve yöntemini uygulamaktır. Örneğin, Kartopu, Köşeleme, Görüş geliştirme, Beyin fırtınası birer tekniktir. 5. Taktik: Sınıfta belirli bir konu işlenirken geçen bir kavram ya da ilkenin ne olduğuna ilişkin sorulan soruyu yanıtlarken seçilen kısa yoldur. Çevre koşulları üzerine kurulmuş planlı davranışlardır. Bir stratejinin ne zaman ve nerede yürürlüğe konacağına ilişkin ayrıntılı ve özel bir eylem planıdır. Örneğin, Öğrencilerinin düşünme becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmenin beyin fırtınası, görüş geliştirme ve altı şapkalı düşünme gibi teknikleri kullanmaya karar vermesi
ÖĞRETİM İLKELERİ Belirlenen eğitim hedeflerine ulaşmak için eğitim durumlarının düzenlenmesi aşamasında öğretimi etkili kılmak için dikkate alınması gereken birtakım uygulamalar vardır. Her yaş ve düzey için genel kabul görmüş bu uygulamalara öğretim ilkeleri denilmektedir. Öğretim ilkeleri öğretmenlere, öğrenme-öğretme süreci olan öğrenme yaşantılarının seçimi ve düzenlenmesi aşamasında rehberlik yapar. Öğretim sürecini rastgele olmaktan çıkarır ve öğretimin nitelikli olmasına yardımcı olur. Öğretim ilkeleri, ders konularının seçilmesinde, ders kitaplarının hazırlanmasında, dersin işlenmesinde ve öğretimin değerlendirilmesinde dikkate alınır. Başlıca öğretim ilkeleri şunlardır:
Öğretim İlkeleri
Hedefe Uygunluk
Bilinenden Bilinmeyene
Öğrenciye Görelik
Yakından Uzağa
Somuttan Soyuta
Açıklık
Kolaydan Zora
Ekonomiklik
Hayatilik (Yaşama Yakınlık)
Güncellik (Aktüalite)
Bütünlük
Sosyallik
Etkin Katılım
Hedefe Görelik Öğretim birey, toplum, konu ve doğanın özelliklerine göre planlanır. Bu yüzden öğretimde yapılan her şey hedefe uygun olmalıdır.
7
PEGEM AKADEMİ
2012 - kpss Tarih dersinde öğrencilerini, “Osmanlı Devleti’nin kuruluşuyla ilgili temel olgular bilgisi” kazanımına ulaştırmaya çalışan bir öğretmenin, derse girişte öğrencilerin dikkatini çekmek üzere aşağıdakilerden hangisini yapması, hedefe uygunluk ilkesi açısından daha uygundur? A) Öğrencilere “Osman Bey’in Söğüt çevresindeki tekfurlarla iyi ilişkiler kurmaya çabalamasının nedeni ne olabilir?” sorusunu sorması B) “Siz Osman Bey’in yerinde olsaydınız nasıl bir stratejiyle başlardınız?” şeklinde bir beyin fırtınası yaptırması C) Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı, anekdotu anlatması D) Konuyla ilgili kavramları harita üzerinden anlatmaya başlaması E) Kuruluşta yerleşim yeri seçimiyle ilgili yaşanan bir soruna çözüm üretmelerini istemesi Çözüm: “Osmanlı Devleti’nin kuruluşuyla ilgili temel olgular bilgisi” kazanımına bakıldığında alan olarak bilişsel, düzey olarak bilgi düzeyinde bir kazanım olduğu görülmektedir. Öğretmenin asıl amacı öğrencilerin dikkatini konuya çekmektir. Bunun için bir olay, bir hatıra anlatması yeterli olacaktır. Cevap C
Öğrenciye Görelik (Düzeye Uygunluk) Öğrenciye görelik, diğer ilkelere de temel teşkil etme özelliğinden en temel öğretim ilkesi olarak kabul edilmektedir. Bu ilkenin gereği olarak öğretim sürecinde öğrencilerin, aynı yaş grubunda olsalar bile, onların psikolojik ve fizyolojik özelliklerinin, zekâ düzeylerinin, ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerinin, kısacası bütün özelliklerinin birbirlerinden farklı oldukları kabul edilir. Programlar ve eğitim durumları da bu farklar dikkate alınarak düzenlenir. Bireyin nasıl öğrendiğine yönelik yapılan eğitim durumları düzenlemeleri, öğrenciye görelik ilkesinin gereğidir. Öğrenciye görelik ilkesi, özellikle gelişim ve öğrenme psikolojisindeki gelişmeler ve öğrenci merkezli eğitim anlayışının hakim olmasıyla gelişmiştir. İlerlemecilik eğitim anlayışında öğrenci sürecin merkezindedir ve bütün etkinlikler, öğrencinin bireysel özellikleri dikkate alınarak düzenlenir. Örneğin, ilköğretimin ilk yıllarında kullanılan kitapların daha canlı renkler içermesi ve yazı puntolarının daha büyük olması, yine bu yıllarda eğitsel oyunlara sıklıkla yer verilmesi, yükseköğretim düzeyindeki kitaplarda daha az resim vb. kullanılması öğrenciye görelik ilkesinin gereği olarak yapılan uygulamalardır.
hoca notu
Öğrenciye görelik, programın psikolojik temeliyle ilgilidir. Dolayısıyla öğrenilebilirlik anlamını içerir.
Öğrenciye görelik öğrencilerin; gelişimine, hazır oluşuna, ilgi ve yeteneklerine uygunluktur. anahtar kelİmeler
Bilinenden Bilinmeyene Etkili ve kalıcı bir öğrenme, önceden öğrenilenlerle yeni öğrenilenler arasında bağ kurulabildiği oranda gerçekleşir. Bu nedenle öğretim sürecinde öğrencilerin ne bildiklerinden başlanmalı, onların bilgi, beceri ve tutumları yani hazırbulunuşluk düzeyleri tespit edilmeli, daha sonra bilinmeyenlere yer verilmelidir. Bu süreçte yeni öğrenilenlerin önceki bilinenlerle ilişkilendirilmesi sağlanmalıdır. Kısacası derse öğrencilerin bildiklerinden başlanmalıdır. Öğrencilerin neleri bildiklerinin ve özellikle neleri bilmediklerinin tespit edilmesi, öğretim sürecinde hangi konulara yer verileceği ve nelerin öğretilmesi gerektiği konusunda öğretmenlere yardımcı olur. Örneğin, doğal sayıları öğrenmemiş bir sınıfa toplama işlemini öğretmeye başlamak etkili sonuçlar vermeyecektir.
Matematik dersinde çarpma işlemi öğretilirken toplama işleminden, bölme işlemi öğretiminde ise çıkarma işleminden yararlanılması bilinenden bilinmeyene ilkesine uygun düzenlemedir.